Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι τα περισσότερα φίδια δεν είναι δηλητηριώδη και, όταν ένα δηλητηριώδες φίδι δαγκώσει, σπάνια θα είναι θανατηφόρο. Ωστόσο, αυτά τα δαγκώματα μπορεί να προκαλέσουν μόνιμους τραυματισμούς στο προσβεβλημένο μέρος, συνήθως ένα άκρο, και περιστασιακή απώλεια ζωής εάν εμφανιστεί μόλυνση. Επομένως, όλα τα δαγκώματα φιδιών θα πρέπει να θεωρούνται επείγουσα ιατρική ανάγκη, ειδικά εάν αμφισβητείται η αναγνώριση του φιδιού.
Με αφορμή το περιστατικό με την άτυχη γυναίκα στη Θεσσαλονίκη, που δαγκώθηκε από οχιά όταν κλήθηκε να την απομακρύνει από σχολείο, το WWF Ελλάς έδωσε στη δημοσιότητα πληροφορίες για τις οχιές και τα φίδια γενικότερα στην Ελλάδα, αλλά και οδηγίες για το τι πρέπει να κάνεις αν τα συναντήσεις και αν σε δαγκώσουν.
Σύμφωνα με την περιβαλλοντική οργάνωση, αναλυτικές οδηγίες αλλά και όλα τα φίδια όπως και τα άλλα ερπετά της Ελλάδας είναι καταγεγραμμένα στο αξιόπιστο ερπετολογικό site herpetofauna.gr.
Από ποια φίδια κινδυνεύουμε στην Ελλάδα – Πώς να αντιδράσουμε αν δούμε ή μας δαγκώσει φίδι
Τα φίδια που έχουν δηλητήριο στη χώρα μας, είναι ο σαπίτης, το αγιόφιδο και οι οχιές. Τα δύο πρώτα έχουν δηλητήριο στα πίσω δόντια και άρα είναι πάρα πολύ δύσκολο να δαγκώσουν με τρόπο που να εγχύσουν δηλητήριο σε άνθρωπο. Σχετικά με τις οχιές, πέντε είναι τα είδη που υπάρχουν στην Ελλάδα, αλλά μόνο ένα, η Vipera ammodytes, εξαπλώνεται σε όλη τη χώρα.
Ειδικότερα, οι οχιές είναι αργά φίδια και αν νιώσουν απειλή μένουν ακίνητες ώστε να μη γίνουν αντιληπτές και στη συνέχεια απομακρύνονται όσο το δυνατόν γρηγορότερα για να αποφύγουν τον κίνδυνο. Στην περίπτωση που τις πλησιάσει κάποιος αρκετά αρχίζουν να συρίζουν δυνατά (συριγμός) και κουλουριάζονται σε θέση άμυνας, ενώ είναι έτοιμες να χρησιμοποιήσουν την έσχατη άμυνά τους, το δάγκωμα, εάν τις πλησιάσουν σε απόσταση λιγότερη του μισού μέτρου. Οι οχιές δεν θα επιτεθούν ποτέ εάν κάποιος δεν τις αρπάξει ή έρθει κοντά τους, εάν δεν νιώσουν δηλαδή άμεση απειλή για τη ζωή τους. Ακόμα όμως και σε αυτή την περίπτωση είναι πιο πιθανό να δαγκώσουν «στεγνά», δηλαδή χωρίς έγχυση δηλητηρίου, ως προειδοποίηση μόνο.
Σύμφωνα με το WWF, δεν υπάρχει κάποιος τρόπος να είμαστε βέβαιοι ότι έχουμε απομακρύνει τα φίδια από τον χώρο μας για πάντα. Μπορούμε όμως να εστιάσουμε στο τι τα προσελκύει, λαμβάνοντας τα απαραίτητα μέτρα για να τα αποφύγουμε και να προστατευτούμε. Οι συνηθέστεροι εξάλλου λόγοι που ένα φίδι θα βρεθεί μέσα στην οικία μας ή σε άλλον κλειστό χώρο, είναι είτε γιατί έχει ανακαλύψει κάποια πηγή τροφής, είτε γιατί θέλει να βρει μια κρυψώνα για να ξεκουραστεί.
Όπως επισημαίνει η οργάνωση, λόγω της σύνθεσης του δηλητηρίου των φιδιών στην Ελλάδα, μετά από ένα δηλητηριώδες δάγκωμα διαθέτουμε υπεραρκετό χρόνο ώστε να επισκεφτούμε εγκαίρως ένα νοσοκομείο για τις πρώτες βοήθειες. Εξαίρεση αποτελεί η περίπτωση δαγκώματος στον λαιμό ή στο κεφάλι, λόγω του ότι κατά τον σχηματισμό οιδήματος ενδέχεται να προκληθεί απόφραξη της αναπνευστικής οδού, όπως και η περίπτωση αναφυλακτικής αντίδρασης, όπως συνέβη με τη γυναίκα στη Θεσσαλονίκη.
Οδηγίες για το τι μπορείς να κάνεις ώστε να μην προσελκύονται φίδια στο σπίτι σου, αλλά και πώς να αντιδράσεις αν δεις ένα φίδι στο χώρο σου, μπορείς να βρεις εδώ.
Σε περίπτωση δαγκώματος από φίδι συνιστάται:
Όχι περπάτημα.
Καθαρισμός της πληγής με νερό και σαπούνι.
Αφαίρεση κοσμημάτων και στενών ρούχων πριν αρχίσει το οίδημα.
Ακινητοποίηση του άκρου (όπου συνέβη το δάγκωμα) σε θέση χαμηλότερη από το ύψος της καρδιάς.
Όχι ίσχαιμος περίδεση. Η σύσταση να δένουμε σφιχτά με έναν επίδεσμο ή ύφασμα το δαγκωμένο μέλος, είναι λανθασμένη.
Όχι καφέ και αλκοόλ.
Όχι πάγος στο τραύμα.
Όχι σύλληψη του φιδιού. Προσπαθούμε να απομνημονεύσουμε το χρώμα και το σχήμα του φιδιού, για να το περιγράψουμε στους γιατρούς.
Διακομιδή στο νοσοκομείο.
Όχι κόψιμο και «ρούφηγμα» του δηλητηρίου. Υπάρχουν περιστατικά που ακολουθώντας αυτή την παλιά πρακτική, έχουν πάθει μόλυνση χειρότερη από το δάγκωμα ή και μόνιμη βλάβη.
Τέλος, το WWF Ελλάς μοιράζεται από το ερπετολογικό site herpetofauna.gr και τους πιο διαδεδομένους μύθους για τα φίδια και τα ερπετά, οι οποίοι προκαλούν δυστυχώς λανθασμένες εντυπώσεις για τα τόσο σημαντικά αυτά είδη για τη λειτουργία του οικοσυστήματος.
Πρόληψη τσιμπήματος φιδιών
• Μην προσπαθήσετε να πιάσετε ή να σκοτώσετε φίδια. Πείτε σε έναν έμπειρο χειριστή φιδιών.
• Πρόσεχε πού πατάς. Να χρησιμοποιείτε πάντα ένα φακό όταν περπατάτε σε εξωτερικούς χώρους τη νύχτα.
• Φορέστε μπότες και μακριά παντελόνια σε θάμνο ή πέτρα. Μην περπατάτε πάνω από κορμούς ή βράχους. Επιμείνετε σε καλά καθαρισμένα μονοπάτια.
• Μην βάζετε το χέρι σας σε τρύπες, πάνω από το κεφάλι σας σε προεξοχές ή κάτω από αντικείμενα όταν τα μαζεύετε.
• Μείνετε μακριά από «νεκρά» φίδια – μπορεί να προσποιούνται τον θάνατο.
• Να έχετε πάντα μαζί σας το κινητό σας όταν κάνετε πεζοπορία και να το έχετε φορτισμένο. Εάν πρόκειται να βρεθείτε σε περιοχή χωρίς σήμα, βεβαιωθείτε ότι κάποιος γνωρίζει πού πηγαίνετε και πότε. Έχετε όλους τους σχετικούς αριθμούς έκτακτης ανάγκης μαζί σας και γνωρίζετε ποιες είναι οι πλησιέστερες ιατρικές εγκαταστάσεις.
• Μην κρατάτε εξωτικά φίδια ως κατοικίδια. Αντιδηλητήριο για τα τσιμπήματα τους δεν είναι διαθέσιμο τοπικά.
• Πολλά δαγκώματα (και μερικοί θάνατοι) συμβαίνουν ως αποτέλεσμα απρόσεκτων συλλεκτών φιδιών και ακόμη και ειδικών με πολλά χρόνια εμπειρίας.
