Μια κοινότητα χιμπατζήδων στο εθνικό πάρκο Kibale της Ουγκάντα αντιμετώπισε εβδομάδες μυστηριώδους ασθένειας, με αποτέλεσμα αρκετούς θανάτους. Η αναζήτηση των απαντήσεων οδήγησε τον επιδημιολόγο της άγριας ζωής Τόνι Γκόλντμπεργκ και τους συναδέλφους του στο σώμα της Στέλας, ενός ενήλικου χιμπατζή που πέθανε πρόσφατα. Σε μια σπάνια ευκαιρία, έκαναν σχολαστική αυτοψία, η οποία αποκάλυψε σημάδια σοβαρής πνευμονίας. Οι επόμενες δοκιμές εντόπισαν τον ένοχο: τον ανθρώπινο μεταπνευμοϊό (HMPV), έναν ιό κοινό στους ανθρώπους αλλά θανατηφόρο για τους μεγάλους πιθήκους.
Αυτές οι περιπτώσεις «αντίστροφων ζωονόσων», όπου οι άνθρωποι μεταδίδουν ασθένειες στα ζώα, αποτελούν σοβαρή απειλή για τους πληθυσμούς των μεγάλων πιθήκων. Σε ορισμένες προστατευόμενες περιοχές, αυτές οι ασθένειες αποτελούν μεγαλύτερη απειλή από την απώλεια οικοτόπων ή τη λαθροθηρία. Για παράδειγμα, στο εθνικό πάρκο Kibale, παθογόνα του αναπνευστικού όπως το HMPV ευθύνονται για σχεδόν το 59% των θανάτων χιμπατζήδων σε ορισμένες κοινότητες.
Ο μεγάλος τουρισμός πιθήκων, ο οποίος έχει καταστεί ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση αυτών των απειλούμενων ειδών, αποτελεί επίσης πηγή κινδύνου. Η στενή εγγύτητα μεταξύ ανθρώπων και πρωτευόντων μπορεί να εκθέσει τα ζώα σε ανθρώπινες ασθένειες, οδηγώντας σε θανατηφόρα ξεσπάσματα. Αν και έχουν θεσπιστεί οδηγίες για την ελαχιστοποίηση της επαφής μεταξύ τουριστών και ζώων, όπως η διατήρηση μιας απόστασης ασφαλείας και η χρήση μάσκας προσώπου, αυτά τα μέτρα συχνά παραβλέπονται.
Επιπλέον, η μετάδοση δεν περιορίζεται στον τουρισμό. Τα παιδιά που πηγαίνουν στο σχολείο μπορούν να προσβληθούν από κοινές ασθένειες και να τις μεταδώσουν στα πρωτεύοντα ως ενήλικες. Μια πρόσφατη μελέτη επιβεβαίωσε ότι τα παθογόνα που ευθύνονται για ασθένειες στους χιμπατζήδες στο Kibale ήταν παρόντα σε παιδιά της περιοχής.
Για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος, οι προσπάθειες επικεντρώνονται στο να γίνουν τα παιδιά πιο υγιή μέρη μέσω της εκπαίδευσης σε θέματα υγιεινής και άλλων προληπτικών μέτρων. Επιπλέον, απαιτούνται ευρύτερες ενέργειες, όπως η αυστηρή εφαρμογή των κανόνων βιοασφάλειας στα πάρκα και η δέσμευση των κυβερνήσεων και της τουριστικής βιομηχανίας.
Ενώ οι προκλήσεις είναι σημαντικές, οι αλλαγές συνειδητοποίησης και συμπεριφοράς μπορούν να συμβάλουν στη μείωση της εξάπλωσης ασθενειών μεταξύ των ανθρώπων και των μεγάλων πιθήκων, διασφαλίζοντας έτσι την επιβίωση αυτών των απειλούμενων ειδών.
