Γεννημένοι από τις παρατηρήσεις του Desmond Morris και θεωρητικοποιημένοι στους σκύλους από τους Turid Rugaas και Roberto Marchesini, τα ηρεμιστικά σήματα ανήκουν επίσης στο είδος μας και επίσης χρησιμεύουν στην ειρήνευση τεταμένων καταστάσεων μέσα στις σχέσεις μέσω στάσεων και άλλων στάσεων.
Ξέρετε πότε συνειδητοποιείτε ότι ο σκύλος σας έχει μπλέξει ; Η πρώτη μου σκυλίτσα, η Κλεοπάτρα, όταν ήταν μόνη στον κήπο, ξερίζωνε πάντα ένα μικρό δεντράκι που με τόση φροντίδα είχε φυτέψει η μητέρα μου. Καθώς το ξαναφυτεύαμε, το τραβούσε και ούτω καθεξής, μέχρι που έχασε όλα του τα φύλλα και χάσαμε την ελπίδα ότι θα μπορούσε να επιβιώσει. Στην οικογένειά μας δεν χρησιμοποιήσαμε ποτέ σκληρές μεθόδους απέναντι στα σκυλιά και μόνο μπροστά σε μεγαλύτερη ζημιά θα μπορούσαμε να επιπλήξουμε. Κι έτσι έγινε τις πρώτες φορές που εμφανίστηκε η Κλεοπάτρα με το δεντράκι στο στόμα. Ο τόνος της φωνής έγινε πιο σοβαρός, η «απειλητική» στάση με το σώμα του εγκλήματος στο χέρι και πάντα αυτό το επιφώνημα: « Τι έκανες; ». Περιττό να πούμε ότι η Κλεοπάτρα δεν έμαθε ότι το δενδρύλλιο πρέπει να μείνει μόνο του. Ήταν πιο δυνατή από αυτήν, τόσο που στο τέλος γελούσαμε και όταν την μαλώσαμε σχεδόν δεν το πιστεύαμε πια.
Η στάση του «χτυπημένου σκύλου».
Αλλά πάνω από όλα, αυτό που άλλαξε τη στάση μας ήταν το γεγονός ότι μόλις άκουσε αυτό το επιφώνημα, «Τι έκανες;!», η Κλεοπάτρα πήρε μια πολύ ιδιαίτερη συμπεριφορά : τα αυτιά της διπλωμένα, τα μάτια της μισόκλειστα, το στόμα της τραβήχτηκε στο γωνίες και άνοιξε ελαφρά, σχεδόν χαμογελώντας, το κεφάλι χαμήλωσε καθώς γύριζε στο πλάι και όλο το σώμα έσκυψε και έγινε μικρότερο, σχηματίζοντας μια μικρή καμπούρα στην πλάτη. Εν ολίγοις, αν και κανείς δεν της είχε σηκώσει ποτέ το δάχτυλο, πήρε τη στάση του «δαρμένου σκύλου» , σχεδόν σαν να έλεγε: «Ναι, ξέρω ότι έχω κάνει κάποια ζημιά, αλλά μην το πάρεις. .” Μπροστά σε αυτό, κανείς μας δεν μπορούσε να είναι πια θυμωμένος και όλα τελείωσαν με ένα χαμόγελο και μια γενναιόδωρη δόση αγκαλιές. Όταν έπαιζε έτσι δεν μπορούσες παρά να λιώσεις και να αλλάξεις εντελώς τη διάθεσή σου. Εφόσον ήσουν θυμωμένος, κατέληγε πάντα να προσπαθείς να την παρηγορήσεις, σχεδόν να της ζητήσεις συγγνώμη, εσύ προσπαθούσες να την αποζημιώσεις που την επέπληξες.
Τι είναι τα ηρεμιστικά σήματα
Σας έχει συμβεί ποτέ κάτι παρόμοιο; Συνήθως αυτό που πιστεύουμε είναι ότι ο σκύλος έχει καταλάβει ότι έκανε λάθος. «Βλέπετε –λέμε στον εαυτό μας– ότι η στάση που μοιάζει λίγο με θύμα και λίγο με ένοχο σημαίνει ότι ξέρει πολύ καλά ότι έχει κάνει ζημιά. Αυτή λυπάται.”
Στην πραγματικότητα, τα σήματα της Κλεοπάτρας ονομάζονται σήματα ηρεμίας και είναι ένας πολύ κοινός τύπος μη λεκτικής επικοινωνίας μεταξύ των κοινωνικών ζώων. Ποιο είναι όμως το νόημά τους; Και είναι αλήθεια ότι ο σκύλος καταλαβαίνει ότι έκανε λάθος; Η απάντηση είναι ναι και όχι. Θα εξηγήσω. Ο σκύλος σίγουρα καταλαβαίνει ότι η στάση μας έχει αλλάξει, ενώ είναι πολύ αμφίβολο ότι μπορεί πάντα να το συνδέσει αυτό με μια ενέργεια που έγινε στο παρελθόν. Ο σκύλος μας λέει απλά: «Ηρέμησε, μην θυμώνεις, ας μην μαλώνουμε».
Ένας τρόπος για να ηρεμήσετε, να ηρεμήσετε και να επιλύσετε τις συγκρούσεις
Ένας από τους πρώτους μελετητές που παρατήρησαν αυτό το είδος συμπεριφοράς ήταν ο ζωολόγος Desmond Morris που μίλησε γι ‘αυτό σε ένα βιβλίο του 1967, “The Naked Ape”. Η διατριβή είναι πολύ απλή: μερικές φορές προκύπτουν συγκρούσεις μεταξύ εκείνων των ζώων που ζουν σε ομάδες . Και όμως δεν είναι προς το συμφέρον κανενός να μετατραπούν αυτές σε πραγματικές μάχες των οποίων το αποτέλεσμα θα μπορούσε να είναι, εκτός από οποιαδήποτε σωματική βλάβη, επίσης διάλυση κοινωνικών δεσμών και επιδείνωση των συνθηκών επιβίωσης για όλους.
Για το λόγο αυτό, έχει εξελιχθεί μια ολόκληρη σειρά σημάτων που σκοπό έχουν να μειώσουν την ένταση όταν λαμβάνει χώρα μια σύγκρουση, τα οποία ονομάζονται «σήματα ηρεμίας». Ωστόσο, δεν πρέπει να εκλαμβάνονται ως «διαλογιζόμενες» συμπεριφορές, αλλά θα πρέπει να διαβάζονται ως ενστικτώδεις συμπεριφορές που επιτυγχάνουν έναν διπλό στόχο: αφενός, να ηρεμούν το άλλο άτομο και επομένως να μην τον προκαλούν περαιτέρω θυμό, αφετέρου , ηρεμώντας τον εαυτό τους και αποφεύγοντας αντιδράσεις που θα μπορούσαν να είναι επικίνδυνες. Ηρεμιστικά σήματα εκπέμπονται γενικά από τα άτομα που για κάποιο λόγο έχουν εξαπολύσει το θυμό ενός υψηλότερου επιπέδου και που, φοβούμενοι την αντίδρασή του, προσπαθούν με κάποιο τρόπο να αποκαταστήσουν την ηρεμία και να τον κάνουν να καταλάβει ότι δεν έχουν σκοπό να τον αμφισβητήσουν.
Μια πρώτη καταλογογράφηση αυτών των σημάτων δόθηκε από τον ίδιο τον Morris, ο οποίος σημείωσε ότι ακριβώς όπως τα σήματα πρόκλησης ή σύγκρουσης συνίστανται στο να δείχνει κανείς τον εαυτό του ή ορισμένα μέρη του σώματος μεγαλύτερα, για παράδειγμα με το να φαρδύνει τους ώμους, να φουσκώνει το στήθος ή να γέρνει προς τα εμπρός με ανοιχτά μάτια, αντίθετα, τα ηρεμιστικά μας κάνουν να φαινόμαστε μικρότεροι. Και έτσι χαμηλώνεις το κεφάλι σου, κοιτάζεις μακριά, λυγίζεις την πλάτη σου, μέχρι να γυρίσεις την πλάτη ή ακόμα και να πέσεις στο έδαφος.
Αυτός είναι ο λόγος που «συγχωρείτε» τον σκύλο σας
Έχει διαπιστωθεί ότι τέτοιες συμπεριφορές έχουν ως άμεσο αποτέλεσμα τη μείωση της έντασης και ότι, όταν τις αντιμετωπίζει, είναι πολύ πιο δύσκολο για ένα άτομο να συνεχίσει να φαίνεται επιθετικό. Αν έχει συμβεί και σε εσάς να συγκινηθείτε από ορισμένες συμπεριφορές του σκύλου σας, να μην μπορείτε να θυμώσετε ή να τον συγχωρήσετε για κάποια κακία, να ξέρετε ότι αυτό συμβαίνει επειδή ανήκουμε κι εμείς σε ένα κοινωνικό είδος και επηρεαζόμαστε από αυτές τις συμπεριφορές . Άλλα, ωστόσο, μπορεί να διαφέρουν από το ένα είδος στο άλλο και επομένως είναι απαραίτητο να τα γνωρίζουμε για να τα καταλάβουμε, όπως το να γλείφουμε γρήγορα τη μύτη ή να μυρίζουμε το έδαφος. Σε σκύλους έχουν μελετηθεί από τον Turid Rugaas, αλλά και από τον Roberto Marchesini . Η γνώση τους είναι πολύ σημαντική γιατί μας κάνουν να καταλάβουμε ότι ο σύντροφός μας βιώνει μια συγκεκριμένη στάση ως αγχωτική ή ως πραγματική επιθετικότητα. Αυτό μπορεί να συμβεί όχι μόνο όταν τον μαλώνουμε ή είμαστε θυμωμένοι, αλλά και για παράδειγμα όταν τον κρατάμε κάτω για επίσκεψη στον κτηνίατρο ή όταν στεκόμαστε μπροστά του προσπαθούμε να τον αγκαλιάσουμε (μια συμπεριφορά που συχνά ερμηνεύεται ως επιθετικότητα από τον σκύλο!), ή ακόμα και όταν συναντάς άλλο σκύλο.
Η γνώση των ηρεμιστικών σημάτων μάς επιτρέπει να κατανοήσουμε καλύτερα την ψυχική κατάσταση του φίλου μας, να τον προστατεύσουμε και επίσης να τον αποτρέψουμε από το να αντιδράσει με τρόπο επικίνδυνο για εμάς ή για τον εαυτό του, χωρίς να αισθάνεται κατανοητός. Και δυστυχώς πίσω από επεισόδια επιθετικότητας που φαίνονται ξαφνικά, υπάρχουν σχεδόν πάντα πολλά αόρατα ή αγνοημένα ηρεμιστικά σήματα.
