Αυτό το θέμα – αν τα σκυλιά μπορούν να δουν φαντάσματα ή όχι – ανήκει στη σφαίρα των πεποιθήσεων. Η επιστήμη δεν έχει ως αντικείμενο μελέτης το υπερφυσικό, αλλά προσφέρει πειστικές εξηγήσεις για ορισμένα φαινόμενα.
Αλλά ακόμη και ανάμεσα σε αυτούς που πιστεύουν στη μετά θάνατον ζωή, υπάρχουν πολλές διαφωνίες. Μερικές χριστιανικές ομολογίες, για παράδειγμα, αρνούνται τη δυνατότητα οποιασδήποτε επαφής μεταξύ ζωντανών και νεκρών. Επομένως, τα φαντάσματα δεν υπάρχουν και το συμπέρασμα είναι ότι τα σκυλιά δεν μπορούν να τα δουν.
Τι είναι ένα φάντασμα;
Η περιορισμένη σημασία της λέξης δείχνει την εμφάνιση ενός τρομακτικού όντος. Υπό αυτή την έννοια, το φάντασμα μπορεί να είναι μια «ψυχή ανυπόφορη» – που υπόκειται σε κάποιο είδος κρίσης και ποινής, η οποία μπορεί να είναι προσωρινή ή μόνιμη.
Κατ’ επέκταση, ο όρος δηλώνει επίσης οποιοδήποτε υπερφυσικό όραμα ενός νεκρού. Υπάρχουν εκείνοι που εξηγούν τα φαντάσματα ως δαιμονικές εκδηλώσεις, που εμφανίζονται με ρητούς σκοπούς να βλάψουν τους ζωντανούς. Υπό αυτή την έννοια, δεν έχει κανένα νόημα ότι τα σκυλιά μπορούν να δουν φαντάσματα.
Αποδίδοντας στη λέξη την έννοια του πνεύματος ή της ψυχής – το άυλο μέρος των όντων που κάποτε ζούσαν στη Γη, η συζήτηση γύρω από το θέμα εξακολουθεί να μην βρίσκει συναίνεση. Η πιο συνηθισμένη εξήγηση είναι αυτή που παρέχει ο Πνευματισμός, ότι κάποιοι άνθρωποι – μέντιουμ – είναι προικισμένοι με ειδικές ικανότητες που τους επιτρέπουν να έρχονται σε άμεση επαφή με τους ασώματους (που έχουν ήδη εγκαταλείψει τη σάρκα, δηλαδή που έχουν ήδη πεθάνει).
Για τους περισσότερους πνευματιστές, ωστόσο, η μεσότητα είναι ένα χάρισμα εγγενές στην ανθρωπότητα. Με αυτόν τον τρόπο, τα σκυλιά και τα όντα άλλων ειδών δεν θα μπορούσαν να δουν πνεύματα (ή φαντάσματα), αλλά θα ήταν επιρρεπή στις πράξεις τους.
Μεσαία σκυλιά;
Αν και αξιοσέβαστες, οι πνευματιστικές πεποιθήσεις δεν τελειώνουν το θέμα. Άλλες ομάδες προτείνουν διαφορετικές εξηγήσεις, σύμφωνα με τις δικές τους πεποιθήσεις. Με αυτή την έννοια, ορισμένα μυστικιστικά ρεύματα πιστεύουν ότι τα σκυλιά μπορούν να έχουν οράματα και να έρθουν σε επαφή με τζίνι, φαντάσματα ή πνεύματα.
Αυτή θα ήταν η εξήγηση για εκείνες τις στιγμές που ένας σκύλος, σχεδόν πάντα ενεργός, παραμένει σχεδόν ακίνητος για αρκετά λεπτά, «κοιτάζοντας το κενό», μερικές φορές φαίνεται να αλληλεπιδρά με κάτι αόρατο, μέσω γαυγίσματος, γρύλισμα, γκρίνια και ουρλιαχτά.
Για κάποιους, τα σκυλιά μπορούν να δουν πνεύματα ή φαντάσματα μόνο όταν αυτά τα άυλα όντα μετακινηθούν στην υλική διάσταση (το περιβάλλον στο οποίο ζούμε). Για άλλους, είναι σε θέση να δημιουργήσουν κάποιο είδος επαφής μέσω τηλεπάθειας ή αστρικής προβολής.
Στην παραψυχολογία, τηλεπάθεια είναι η ικανότητα απόκτησης πληροφοριών για τις σκέψεις και τα συναισθήματα ενός άλλου όντος χωρίς τη χρήση εργαλείων, εξοπλισμού ή του ίδιου του σώματος. Η αστρική προβολή είναι, για πολλά μυστικιστικά ρεύματα, η ικανότητα να μεταφέρουμε τον εαυτό μας σε άλλες διαστάσεις, παράλληλες ή πέρα από τον χωροχρόνο μας.
Αξίζει να θυμηθούμε ότι η παραψυχολογία δεν ασχολείται απαραίτητα με την επικοινωνία μεταξύ ζωντανών και νεκρών. Τα πειράματα μπορεί να περιορίζονται σε προσπάθειες μετάδοσης αισθήσεων, συναισθημάτων, σκέψεων και συναισθημάτων μεταξύ δύο ζωντανών ανθρώπων χωρίς τη χρήση των αισθήσεων.
Ορισμένες ομάδες που συνδέονται με τη Νέα Εποχή υποστηρίζουν ότι οι σκύλοι είναι ικανοί να αναγνωρίζουν διαφορετικά ενεργειακά πεδία (όπως αυτό των νεκρών, για παράδειγμα). οπότε δεν υπάρχει τίποτα περίεργο στις επαφές.
Δεν έχουν όλα τα γούνινα ζώα αυτές τις ικανότητες και, σύμφωνα με ορισμένους ειδικούς, υπάρχουν σκυλιά που νιώθουν τρομοκρατημένοι ακόμη και στην «παρουσία» ασώματων όντων, επιδεικνύοντας τη δυσφορία τους μέσα από σημάδια άγχους, ανασφάλειας και φόβου.
Ορισμένα πνευματιστικά ρεύματα πιστεύουν ότι οι σκύλοι (και άλλες μορφές ζωής των ζώων) είναι εξελισσόμενα όντα, αν και αρχαία. Εναπόκειται στους ασώματους να λειτουργήσουν για να γίνουν ορατοί και χειροπιαστοί στα κατοικίδια.
Ο Allan Kardec, ο κωδικοποιητής του Spiritist Doctrine, έγραψε στο «The Book of Mediums»: «Τα πνεύματα μπορούν να γίνουν ορατά και απτά στα ζώα. Ο ξαφνικός τρόμος που τους κυριεύει, προφανώς χωρίς λόγο, προκαλείται από τη θέα ενός ή περισσότερων όντων, μερικές φορές με κακές προθέσεις προς τους παρόντες ή τους κηδεμόνες τους».
Κάποιες αντιδράσεις από τα σκυλιά θα ήταν απόδειξη της μεσαίας ανταλλαγής. Αυτή είναι η περίπτωση των ζώων που περνούν πολλά λεπτά σχεδόν ακίνητα, παρατηρώντας το κενό, καθώς και εκείνων που κρύβονται σε ένα δωμάτιο ή προσπαθούν να εμποδίσουν τα μέλη της ανθρώπινης οικογένειας να περάσουν από μια πόρτα, για παράδειγμα.
Σε αυτές τις περιπτώσεις, τα σκυλιά δεν θα μπορούσαν να αναγνωρίσουν την πραγματική κατάσταση των επισκεπτών – φαντάσματα και πνεύματα. Οι γούνινοι άνθρωποι τους μπερδεύουν με ενσαρκωμένα όντα, που μπορούν να βλάψουν την οικογένεια με κάποιο τρόπο. Γι’ αυτό υπάρχουν σκυλιά που επιτίθενται στο τίποτα, προσπαθώντας να επιτεθούν σε φαντάσματα που, εξ ορισμού, είναι ασώματα και απρόσβλητα σε κάθε υλική επίθεση.
Όπως και να έχει, τα οράματα δεν αντιμετωπίζονται πάντα ως απειλή. Τα σκυλιά μπορούν επίσης να αντιδράσουν στην παρουσία φαντασμάτων ή πνευμάτων κάνοντας πάρτι, προσπαθώντας να στριμώξουν κάτι (ή κάποιον) αόρατο στους παρατηρητές.
Με αυτόν τον τρόπο, η μεσάζουσα επαφή μπορεί επίσης να είναι ευχάριστη και ανακουφιστική για τα γούνινα άτομα. Η κουνημένη ουρά, τα παιχνίδια χωρίς παρτενέρ και οι εκφράσεις χαράς θα ήταν απόδειξη ότι τα οράματα δεν είναι απαραίτητα επιβλαβή.
Αυτό μπορεί να δικαιολογηθεί από το γεγονός ότι τα πνεύματα που εκδηλώνονται δεν είναι εγγενώς κακά (όπως θα συνέβαινε με την παρενόχληση από πολεμικούς δαίμονες και τζιν). Είναι απλώς άνθρωποι που έχουν ήδη ζήσει στη Γη και θέλουν να ξαναζήσουν εμπειρίες ή να βιώσουν συναισθήματα και αισθήσεις για τις οποίες ήταν ευγνώμονες σε ένα συγκεκριμένο στάδιο της ύπαρξής τους.
Ορθολογικές εξηγήσεις
Τα συμπεράσματα των μυστικιστών, των παραφυσικών και των θρησκευόμενων ανθρώπων έχουν, κοινό, το χαρακτηριστικό ότι είναι ακατανόητα: δεν είναι δυνατό να τα μετρήσουμε, να τα αποδείξουμε ή να τα αρνηθούμε. Αυτό ακριβώς είναι, στην πραγματικότητα, που ορίζει αυτές τις εμπειρίες στην κατηγορία των πεποιθήσεων.
Όλες αυτές οι εξηγήσεις είναι σεβαστές και πρέπει να γίνονται ανεκτές, αρκεί να μην ξεπερνούν το όριο των προσωπικών πεποιθήσεων και να αρχίσουν να διεκδικούν τον τίτλο των αδιαμφισβήτητων αληθειών. Γενικά, οι θρησκευτικές εμπειρίες είναι υγιείς για τους πιστούς.
Η επιστήμη, ωστόσο, προτείνει άλλες εξηγήσεις για καταστάσεις στις οποίες φαίνεται να υπάρχει η έκτη αίσθηση των σκύλων. Το θέμα αποτελεί αντικείμενο μελέτης από πολλούς ηθολόγους –ειδικούς στη συμπεριφορά των ζώων– και μπορεί να βοηθήσει στην καλύτερη κατανόηση των ενεργειών και των αντιδράσεων των γουνοφόρων ζώων, κάνοντας τη σχέση πιο ευχάριστη και παραγωγική.
Οι επιστήμονες ισχυρίζονται ότι οι εξωαισθητηριακές εμπειρίες μπορούν να εξηγηθούν χάρη σε δύο πολύ έντονες αισθήσεις στους σκύλους: την ακοή και την όσφρηση. Επιπλέον, οι γούνινοι άνθρωποι παρατηρούν τον κόσμο με διαφορετικό τρόπο, αντιδρώντας με μη ανθρώπινους τρόπους.
Τα μάτια του σκύλου εκτελούν επίσης κρίσιμες λειτουργίες: συνηθισμένοι στο κυνήγι, μπορούν να αιχμαλωτίσουν πιο λεπτές και λεπτές κινήσεις. Αυτή η διαφορετική ερμηνεία, με στοιχεία ανεπαίσθητα στις αισθήσεις μας, εξηγεί τα υποτιθέμενα οράματα (και άλλες εμπειρίες που θεωρούνται μυστικιστικές).
Ένας σκύλος που στέκεται ακίνητος και τεταμένος μπορεί απλώς να προσπαθεί να αναγνωρίσει διαφορετικές μυρωδιές που μεταφέρει ο άνεμος, οι οποίες δεν εντυπωσιάζουν καν την όσφρησή μας. Η όσφρηση του σκύλου υποκινεί επίσης την περιέργεια των γούνινων φίλων, επειδή μπορούν να διαφοροποιήσουν διαφορετικά στοιχεία.
Για παράδειγμα: αν είμαστε κοντά σε ένα πιάτο ζυμαρικά, μυρίζουμε τη νόστιμη μυρωδιά του γεύματος και τέλος. Οι σκύλοι αντιλαμβάνονται διαφορετικά ερεθίσματα: τη μυρωδιά των ζυμαρικών, της σάλτσας, των μπαχαρικών, του τυριού κ.λπ.
Με τόσα πολλά στοιχεία προς ερμηνεία, χρειάζονται περισσότερο χρόνο. Ως εκ τούτου, μένουν ακίνητοι για λίγα λεπτά, για να καταλάβουν τι πλησιάζει. Τα σκυλιά μπορούν επίσης να αναγνωρίσουν την προσέγγιση μιας καταιγίδας, τον κίνδυνο μιας χιονοστιβάδας ή μιας πλημμύρας, για παράδειγμα.
Ο γούνινος φίλος μπορεί, επομένως, να σώσει τις ζωές ολόκληρης της οικογένειας επιμένοντας να φύγουν όλοι από το σπίτι λίγα λεπτά προτού μια βρύση ξεβράσει την ιδιοκτησία. Σε αυτή την περίπτωση, δεν υπήρξε καμία πνευματική προειδοποίηση: ο σκύλος αντιλήφθηκε ηχητικές δονήσεις, ατμοσφαιρικές αλλαγές και κατάλαβε τον επικείμενο κίνδυνο.
Συμπεράσματα
Ο Άγγλος θεατρικός συγγραφέας Ουίλιαμ Σαίξπηρ, μέσω του χαρακτήρα Άμλετ, δήλωσε ότι «υπάρχουν περισσότερα πράγματα μεταξύ ουρανού και γης από όσα ονειρεύεται η μάταιη φιλοσοφία μας». Δεν ξέρουμε αν υπάρχει ζωή μετά τον θάνατο, αν αυτοί που προηγήθηκαν στο πέρασμα μπορούν να επιστρέψουν για να επικοινωνήσουν με τους αγαπημένους τους για άλλη μια φορά.
Είναι παρήγορο να πιστεύουμε ότι ένας σκύλος μπορεί να αναγνωρίσει την παρουσία ενός ασώματος φίλου στο πλευρό μας, είτε πρόκειται για συγγενή είτε για ιδιοφυΐα φύλακα. Η συνέχεια της ζωής, αν όχι αδιαμφισβήτητη βεβαιότητα, είναι μια παρηγορητική ελπίδα.
Ταυτόχρονα, είναι σημαντικό η επιστήμη να συνεχίσει να μελετά όλα τα δεδομένα που επηρεάζουν την καθημερινότητά μας. Οι εξηγήσεις, εκτός από το να διαλύουν περιττούς θρύλους, μπορούν να οδηγήσουν και σε πιο υγιείς σχέσεις.
Δεν πρέπει να αφήνουμε τον εαυτό μας να καθοδηγείται μόνο από την τυφλή πίστη, ούτε από την επιστήμη που αγνοεί τα οφέλη μιας παρηγορητικής πεποίθησης. Είναι πιθανό ότι η τελική αλήθεια προσπαθεί ακριβώς να ισορροπήσει μεταξύ πίστης και λογικής.
