Υπάρχει μια συνεχής συζήτηση σχετικά με τη σχετική νοημοσύνη των σκύλων έναντι των γατών.
Η ιστορία και η φύση των σκύλων υποδηλώνουν ότι θα ανταποκρίνονται περισσότερο στα κοινωνικά σήματα από τις γάτες.
Πολλές γάτες δεν είναι καν αρκετά κοινωνικές για να επιτρέψουν τις δοκιμές.
Αν και τα σκυλιά ανταποκρίνονται με ακρίβεια σε μια χειρονομία κατάδειξης, λίγες γάτες σε μια πρόσφατη μελέτη ανταποκρίθηκαν πέρα από την πιθανότητα.
Τα πιο δημοφιλή κατοικίδια ζώα είναι οι σκύλοι και οι γάτες. Τα σκυλιά είναι κάπως πιο δημοφιλή συνολικά, με το 38 τοις εκατό των νοικοκυριών να έχουν σκύλο ενώ το 25 τοις εκατό των νοικοκυριών έχουν γάτα. Ο αριθμός των πραγματικών ζώων είναι λίγο πιο ομοιόμορφος, καθώς τα άτομα που έχουν γάτες είναι πιο πιθανό να έχουν περισσότερα από ένα. Υπάρχουν περίπου 77 εκατομμύρια σκύλοι και 58 εκατομμύρια γάτες. Οποιαδήποτε συζήτηση μεταξύ των ιδιοκτητών σκύλων και γατών είναι σχεδόν αναπόφευκτα να φέρει το ζήτημα της σχετικής νοημοσύνης των δύο ειδών.
Κοινωνική Νοημοσύνη
Μια πρόσφατη ερευνητική έκθεση από μια ομάδα Ούγγρων ερευνητών με επικεφαλής τον Attila Salamon στο Πανεπιστήμιο Eötvös Loránd στη Βουδαπέστη επανεξέτασε το ζήτημα της νοημοσύνης σκύλου εναντίον γάτας, εστιάζοντας στο θέμα του εάν οι σκύλοι ή οι γάτες κατανοούν καλύτερα τις ανθρώπινες χειρονομίες επικοινωνίας. Τεχνικά αυτό αναφέρεται στη σχετική «κοινωνική γνωστική ικανότητα» των κυνόδοντων και των αιλουροειδών.
Από πολλές απόψεις, η εξέλιξη και η ιστορία της εξημέρωσης των γατών και των σκύλων θα πρέπει να μας δώσει μια ιδέα για το πιθανό αποτέλεσμα αυτής της σύγκρισης. Πριν από περίπου 14.000 χρόνια —μια πιθανή εκτίμηση για το πότε άρχισαν να εμφανίζονται τα εξημερωμένα σκυλιά—οι σκύλοι εργάζονταν σε στενή συνεργασία με τους ανθρώπους. Βοήθησαν στο κυνήγι, τη φύλαξη και την κτηνοτροφία, καθώς και να γίνουν στενοί σύντροφοι με τους ανθρώπους. Όλα αυτά απαιτούν κάποιου είδους αλληλεπίδραση και επικοινωνία. Τα σκυλιά είχαν ένα γενετικό πόδι όταν επρόκειτο για τέτοιες συμπεριφορές, επειδή οι πρόγονοι των σκύλων ζούσαν σε στενές οικογενειακές ομάδες και αγέλες που είχαν ένα σύστημα πολύπλοκων κοινωνικών αλληλεπιδράσεων. Επιπλέον, φαίνεται πιθανό ότι τα σκυλιά που ανταποκρίθηκαν πιο εύκολα και με ακρίβεια στα ανθρώπινα επικοινωνιακά σήματα θα εκτιμώνται περισσότερο και επομένως θα φροντίζονται καλύτερα και θα έχουν περισσότερες πιθανότητες να εκτραφούν. Έτσι, ένα είδος εφαρμοσμένης γενετικής θα τακτοποιούσε τελικά τα σκυλιά, έτσι ώστε όσοι είχαν κληρονομήσει καλές κοινωνικές γνωστικές και επικοινωνιακές ικανότητες θα αρχίσουν να κυριαρχούν στο είδος.
Η εξημέρωση των γατών ήρθε αργότερα, πιθανότατα ξεκίνησε πριν από περίπου 7000 χρόνια, όταν η οργανωμένη γεωργία γινόταν σημαντική για τον άνθρωπο. Τώρα η καλλιέργεια των σιτηρών γινόταν πιο συστηματικά και οι σιτοβολώνες αποθήκευαν το σιτάρι, το κριθάρι και τη σίκαλη μετά τη συγκομιδή, παρέχοντας έτσι τροφή καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Οι αρουραίοι και τα ποντίκια ανακάλυψαν σύντομα αυτά τα αποθέματα τροφής. Δυστυχώς, αυτά τα τρωκτικά δεν τρώνε απλώς ένα μέρος της τροφής, αλλά μολύνουν μεγάλο μέρος του υπόλοιπου, καθιστώντας το ακατάλληλο για κατανάλωση. Εξαιτίας αυτού, οι γάτες ήταν θεϊκό δώρο. Δουλεύοντας με σχεδόν πλήρη ανεξαρτησία από την ανθρώπινη καθοδήγηση, οι γάτες προστάτευαν τους σιταποθήκες και τρέφονταν με τους αρουραίους και τα ποντίκια.
Ενώ τα σκυλιά ζούσαν κοινωνικά και εξαρτημένα με τους ανθρώπους, δεν ήταν το ίδιο με τις γάτες. Ο πρόγονος της γάτας ήταν ένα έντονα εδαφικό, ως επί το πλείστον μοναχικό ζώο με ελάχιστη επαφή μεταξύ των ατόμων εκτός από τις περιόδους αναπαραγωγής. Στην ουσία, η πρόσφατα εξημερωμένη γάτα είχε μόνο μια αδύναμη κοινωνική σχέση με τους ανθρώπους, αν και τα εδάφη τους συχνά περιλάμβαναν ανθρώπινους οικισμούς. Μόνο τα τελευταία εκατοντάδες χρόνια οι γάτες έχουν γίνει ζώα συντροφιάς, που ζουν πιο κοινωνικά και αλληλεπιδραστικά με τους ανθρώπους.
Έλεγχος Κοινωνικής Νοημοσύνης
Ένα κοινό τεστ κοινωνικής γνώσης περιλαμβάνει την κατάδειξη. Μέχρι την ηλικία των δύο ετών, τα ανθρώπινα παιδιά αναγνωρίζουν ότι η κατάδειξη είναι μια χειρονομία επικοινωνίας που υποδεικνύει την κατεύθυνση κάποιου ενδιαφέροντος. Για τα ζώα, μια δοκιμή κατάδειξης είναι αρκετά απλή: Αρχικά, το ζώο μεταφέρεται σε μια αίθουσα δοκιμών και του παρουσιάζεται ένα μπολ που περιέχει λίγη λιχουδιά, το οποίο στη συνέχεια αφήνεται να φάει. Αυτό γίνεται για πολλές δοκιμές. Στη συνέχεια, δύο πανομοιότυπα μπολ τοποθετούνται κάτω, το ένα στα δεξιά της πειραματίστριας και το άλλο στα αριστερά της, και δείχνει προς το ένα δοχείο. Ο πειραματιστής δείχνει πάντα το δοχείο που περιέχει τη λιχουδιά. Εάν το ζώο αναγνωρίσει ότι αυτή είναι μια χειρονομία επικοινωνίας, πηγαίνει στο δοχείο με τη λιχουδιά και την καταναλώνει. Μια επιτυχημένη δοκιμή είναι αυτή κατά την οποία το ζώο πηγαίνει στο δοχείο στο οποίο υποδείχθηκε. Ένα σφάλμα θα ήταν η μετάβαση σε λάθος κοντέινερ ή η αποτυχία να κάνετε καμία επιλογή.
Για τους σκύλους, οι εργαστηριακές δοκιμές ήταν παιχνιδάκι. Γρήγορα ένιωθαν όλοι άνετα στο εργαστήριο και όλοι έκαναν μια επιλογή όταν η πειραματίστρια έδειξε το δάχτυλό της. Εάν η πειραματίστρια κρατούσε το δάχτυλό της δείχνοντας σε ένα δοχείο, όλα τα σκυλιά της ομάδας (εκτός από ένα) επέλεγαν με ακρίβεια σε ρυθμό πολύ μεγαλύτερο από το επίπεδο που θα έδειχνε απλώς μαντεία.
Οι γάτες είναι πιο δύσκολο να δοκιμαστούν
Για τις γάτες, η κατάσταση ήταν πολύ πιο δύσκολη. Όσον αφορά την απλή εξοικείωση με το εργαστήριο, έτσι ώστε η γάτα να είναι ήρεμη, να παίρνει φαγητό και να αλληλεπιδρά με τον πειραματιστή, αυτή η ερευνητική ομάδα διαπίστωσε ότι οι γάτες είναι πραγματικά δύσκολα θέματα. Στην πρώτη σειρά δοκιμών, το 60 τοις εκατό των γατών δεν κατάφεραν να ηρεμήσουν αρκετά για να υποβληθούν σε εξετάσεις. Απλώς δεν μπορούσαν να τις διαχειριστούν.
Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η εδαφική φύση των γατών ήταν τέτοια που βρίσκονταν σε μειονεκτική θέση στο άγνωστο περιβάλλον του εργαστηρίου. Έτσι, επανέλαβαν τις δοκιμές στο συνηθισμένο σπίτι της γάτας. Τώρα, ένα υψηλότερο ποσοστό των γατών αποδείχθηκε ότι ήταν ελεγχόμενες, αλλά και πάλι το 40 τοις εκατό έπρεπε να αποσυρθεί από τη μελέτη επειδή δεν θα συνήθιζαν στην παρουσία του πειραματιστή, ακόμη και στο σπίτι τους. Αυτό σήμαινε ότι δεν ανταποκρίθηκαν, αρνήθηκαν να κάνουν επιλογές, κρύφτηκαν πίσω από έπιπλα ή ακόμη και δάγκωσαν το χέρι του πειραματιστή.
Οι γάτες δεν παίρνουν το σημείο
Η απόδοση των γατών ήταν μάλλον κακή ακόμη και για εκείνα τα επιλεγμένα άτομα που μπορούσαν να δοκιμαστούν και έκαναν επιλογές. Για να αναφέρω τα λόγια των πειραματιστών, “Εάν μετρήσετε την αποτυχία επιλογής ως σφάλμα, οι γάτες δεν είχαν πολύ μεγαλύτερη απόδοση.”
Θυμηθείτε, αυτά τα αιλουροειδή δεν ήταν απλώς αντιπροσωπευτικά όλων των γατών, αλλά όπως σημειώνουν οι πειραματιστές, “Αναγνωρίζουμε ότι οι γάτες στη μελέτη μας ήταν πιθανώς πιο κοινωνικές από τις τυπικές γάτες λόγω της απαίτησης να αλληλεπιδρούν με τον πειραματιστή κατά τη διαδικασία εξοικείωσης.”
Η ακρίβεια των γατών ήταν αβυσσαλέα, ακόμη και χρησιμοποιώντας ένα χαλαρό κριτήριο βαθμολόγησης (δηλαδή μη μέτρηση της αποτυχίας απάντησης ως σφάλμα). Οι πειραματιστές συνόψισαν τη συνολική τους απόδοση: «Μόνο τρεις γάτες (7 τοις εκατό) έκαναν μια επιλογή τουλάχιστον τις μισές φορές και ήταν πάνω από τις πιθανότητες στο σπίτι και στο εργαστήριο». Αυτό σημαίνει ότι το υπόλοιπο 93 τοις εκατό της ομάδας των γατών που δοκιμάστηκαν μάντευαν, αντί να συγκέντρωναν πληροφορίες σχετικά με το πού ήταν η λιχουδιά με βάση το πού έδειχνε ο πειραματιστής.
Παρόλο που αυτά τα αποτελέσματα δεν επιλύουν το ζήτημα ως προς το αν οι σκύλοι ή οι γάτες είναι οι πιο έξυπνοι συνολικά, σίγουρα δείχνει ότι όσον αφορά την κοινωνική γνώση και την ικανότητα ανταπόκρισης στην ανθρώπινη επικοινωνία, η απόδοση των γατών υστερεί πολύ από εκείνη των σκύλων. ακόμα και αν λάβετε υπόψη το γεγονός ότι πολλές γάτες απλώς αρνούνται να συμμετάσχουν στη διαδικασία δοκιμών.
