Τα ακροβατικά και τα κόλπα που αναγκάζονται να κάνουν τα ζώα στο τσίρκο δεν εμπίπτουν σε φυσιολογικές συμπεριφορές που θα έκαναν κανονικά στην ελεύθερη ζωή τους
Ήταν 2007 όταν ο Αρκτούρος ξεκινούσε μια πρωτοποριακή για τα ευρωπαϊκά δεδομένα καμπάνια με τίτλο «Ελλάδα, χώρα ελεύθερη από τσίρκο με ζώα». Ήταν η εποχή που η οργάνωση έφερνε στο φως ντοκουμέντα από τον βασανισμό ενός ελέφαντα σε πασίγνωστο ιταλικό τσίρκο που περιόδευε τότε ανά την Ελλάδα και ενημέρωνε χιλιάδες πολίτες και μαθητές για τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης και εκπαίδευσης των ζώων που χρησιμοποιούνταν στις παραστάσεις. Περισσότεροι από 30.000 πολίτες υποστήριξαν και συνυπέγραψαν τότε το αίτημα για την απαγόρευση της λειτουργίας τσίρκου με ζώα. Το αίτημα και οι υπογραφές κατατέθηκαν τόσο στο Ελληνικό όσο και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τελικά τον Ιανουάριο του 2012 η ελληνική Βουλή προχώρησε στην ψήφιση του νομοσχεδίου που απαγόρευε μια για πάντα τη λειτουργία τσίρκων με ζώα καθώς και κάθε είδους παραστάσεις με ζώα στη χώρα. Παρότι ο νόμος, όπως αποδείχθηκε εκ των υστέρων, άφηνε μια σειρά από παραθυράκια στην εκμετάλλευση ζώων, επί της αρχής η Ελλάδα έγινε τότε η πρώτη χώρα στην Ευρώπη και δεύτερη στον κόσμο με τσίρκο χωρίς κανένα είδος ζώου, άγριου ή μη.
Μια παράδοση κακοποίησης
Από το μακρινό 1768 και τον Φίλιπ Άστλεϊ, έναν πρώην λοχία του βρετανικού στρατού, ο οποίος ξεκίνησε το πρώτο τσίρκο στον κόσμο διασκεδάζοντας έναντι αμοιβής τους θεατές κάνοντας κόλπα και ισορροπώντας πάνω σε άλογα, αυτή η μορφή θεάματος εξελίχθηκε και εμπλουτίστηκε με ακροβάτες, ζογκλέρ, κλόουν αλλά και με επιδείξεις και άλλων, πέραν των αλόγων, εκπαιδευμένων ζώων. Λιοντάρια, τίγρεις, λεοπαρδάλεις, καμήλες, ελέφαντες, ζέβρες, πτηνά όπως παπαγάλοι και περιστέρια, θαλάσσια λιοντάρια, αρκούδες και πίθηκοι ήταν τα ζώα που κατά κύριο λόγο φυλακίζονταν και εκπαιδεύονταν να παίρνουν μέρος στις παραστάσεις των τσίρκων. Λέγεται πως ο Ισαάκ Άμπεργκ ήταν ο πρώτος θηριοδαμαστής που το 1833 μπήκε σε ένα κλουβί με τίγρεις σε τσίρκο των ΗΠΑ, ανοίγοντας έτσι μια μακραίωνη παράδοση κακοποίησης και εκμετάλλευσης άγριων ζώων, που αποτελούσαν και την πλέον δημοφιλή ατραξιόν.
Η εκπαίδευση
Τα ακροβατικά και τα κόλπα που αναγκάζονται να κάνουν τα ζώα στο τσίρκο δεν εμπίπτουν σε φυσιολογικές συμπεριφορές που θα έκαναν κανονικά στην ελεύθερη ζωή τους και τα ζώα εκπαιδεύονται για να τα εκτελούν. Στις περισσότερες περιπτώσεις η εκπαίδευση περιλαμβάνει σωματική και ψυχολογική κακοποίηση. Οι κοινές τεχνικές εκπαίδευσης είναι συνήθως το μαστίγωμα, η χρήση συσκευών ηλεκτροπληξίας και, φυσικά, η στέρηση τροφής. Τα ζώα στο τσίρκο μπορεί να περάσουν ίσως και όλη τη ζωή τους ταξιδεύοντας από τόπο σε τόπο, παγιδευμένα σε μικρά κλουβιά ή αλυσοδεμένα. Φυλακισμένα ζώα, με λίγο χώρο για να μετακινηθούν, δεν έχουν τρόπο να εκφράσουν τις φυσικές τους συμπεριφορές όπως το κυνήγι, η βοσκή ή η αναζήτηση τροφής, με τα κλουβιά τους να είναι συχνά τόσο μικρά ώστε δεν έχουν άλλη επιλογή από το να αφοδεύουν εκεί που κοιμούνται. Παρά τις αντιδράσεις και τις διαμαρτυρίες, χιλιάδες ζώα σε όλο τον κόσμο εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται για παραστάσεις. Πολλές δε από τις χώρες που έχουν απαγορεύσει τη χρήση άγριων ζώων έχουν αφήσει ανοιχτό το παράθυρο του νόμου για τη χρησιμοποίηση «μη άγριων ζώων», όπως των αλόγων, που για πάνω από δύο αιώνες τώρα αποτελούν τα βασικά εργαλεία για τα περισσότερα τσίρκα του κόσμου.
Το «Πνεύμα Ελευθερίας»
Το 2016 η φιλοζωική ΜΚΟ Animal Defenders International έβαλε σε εφαρμογή μια τεράστια επιχείρηση που είχε την ονομασία «Πνεύμα ελευθερίας» και είχε σαν στόχο να μεταφέρει στην Αφρική 33 λιοντάρια που είχαν απελευθερωθεί από διάφορα τσίρκα της Νότιας Αμερικής. Ήταν η μεγαλύτερη επιχείρηση μεταφοράς αιλουροειδών από την αιχμαλωσία στην ελευθερία της φύσης. Τα 33 λιοντάρια, που σύμφωνα με τους απελευθερωτές τους είχαν περάσει μια κόλαση βάναυσης κακοποίησης, άγριων ξυλοδαρμών και συστηματικής ασιτίας, έκαναν τότε ένα υπερατλαντικό ταξίδι από το Περού ως τη Νότια Αφρική για να ενταχθούν επιτέλους στις ρίζες του φυσικού τους περιβάλλοντος. Το «Πνεύμα ελευθερίας» ήταν μια από τις εκατοντάδες περιπτώσεις απελευθέρωσης ζώων από τα δεσμά μιας εκμετάλλευσης που επικαλείται τόσο το δικαίωμα στην ψυχαγωγία των ανθρώπων όσο και την εκπαιδευτικού χαρακτήρα επαφή των ανήλικων θεατών με τα ζώα. Επικλήσεις προβληματικές, μιας και κανείς δεν έχει το δικαίωμα να διασκεδάζει με τον καταναγκασμό συναισθανόμενων πλασμάτων και φυσικά καμία εκπαίδευση στα παιδιά δεν προσφέρει η εικόνα ζώων αποκομμένων από το φυσικό τους περιβάλλον να εκτελούν εντολές ξένες στις φυσικές τους κινήσεις και λειτουργίες.
Δελφινάριο, ένα υδάτινο τσίρκο
Χαρακτηριστικό παράδειγμα της δήθεν εκπαιδευτικής διάστασης παραστάσεων με αιχμάλωτα ζώα είναι και τα δελφινάρια, που τα τελευταία χρόνια βρίσκονται και αυτά υπό έντονη κριτική σε ολόκληρο τον κόσμο λόγω των ακατάλληλων συνθηκών διαβίωσης των ζώων σε αυτά, καθώς δεν μπορούν να προσφέρουν τον χώρο, τα κοινωνικά δίκτυα και τις φυσικές συνθήκες που χρειάζονται τα ζώα, με αποτέλεσμα να υποφέρουν, να εξαντλούνται από τις συνθήκες αιχμαλωσίας και να πεθαίνουν πρόωρα. Στην Ελλάδα, τον Νοέμβριο του 2023 οι ιδιοκτήτες του Αττικού Ζωολογικού Πάρκου καταδικάστηκαν από το ΣΤ’ Μονομελές Πλημμελειοδικείο Αθηνών για τη χρήση δελφινιών σε παραστάσεις που διοργάνωναν για περισσότερα από 10 χρόνια. Ειδικότερα, οι ιδιοκτήτες της Αττικό Θεματικό Πάρκο Α.Ε. καταδικάστηκαν σε 8 μήνες με τριετή αναστολή για την παράνομη χρήση των ζώων, παρά το γεγονός ότι είχε απαγορευθεί από το 2012. Οι ιδιοκτήτες επιχείρησαν να παρουσιάσουν το σόου -για το οποίο έκοβαν εισιτήρια- ως εκπαιδευτικό περιεχόμενο. Στο δικαστήριο, ωστόσο, βρέθηκε και κατέθεσε και ο αρμόδιος επιθεωρητής Περιβάλλοντος, ο οποίος κατά την αυτοψία που είχε πραγματοποιήσει είχε διαπιστώσει ότι τα δελφίνια χρησιμοποιούνταν ως κλόουν στο τσίρκο-δελφινάριο, την ώρα που οι γονείς των μικρών παιδιών πλήρωναν το αντίτιμο της παράστασης.
Ευελπιστούμε ότι ο νέος νόμος θα εφαρμοστεί άμεσα, με πρώτο βήμα τη λήξη παραστάσεων με δελφίνια στο παράνομο Δελφινάριο της Αττικής. Απομένουν πολλά ζητήματα ανοιχτά σχετικά με τα ζώα στη χώρα μας για τα οποία ο Αρκτούρος έχει υποβάλει σχετικά υπομνήματα και μελέτες: Ζωολογικοί κήποι, δελφινάρια, εκθέσεις, παράνομες αγοραπωλησίες και εκτροφές, παράνομες αιχμαλωσίες. Θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε για βελτιώσεις επί του νομοσχεδίου και για τις καλύτερες δυνατές συνθήκες διαβίωσης για τα ζώα.
Πηγή
