Σήμερα, 26 Ιανουαρίου 2024, γιορτάζεται η Ημέρα της Αυστραλίας, η εθνική ημέρα της Αυστραλίας. Η εθνική εορτή είναι μια ευκαιρία να προβληματιστούμε για τα χαρακτηριστικά αυτής της χώρας και των ζώων της, των οποίων η ιδιαίτερη εξέλιξη τα έχει κάνει μοναδικά.
Σήμερα, 26 Ιανουαρίου 2024, γιορτάζεται η Ημέρα της Αυστραλίας , η αυστραλιανή εθνική εορτή που τιμά την άφιξη των Άγγλων εποίκων που αποβιβάστηκαν στον κόλπο του Σίδνεϊ το 1788 για να διεκδικήσουν το νησί ως βρετανική αποικία . Η έλευση των εποίκων άλλαξε την ιστορία της Αυστραλίας για πάντα, με σοβαρές επιπτώσεις για τον αυτόχθονα πληθυσμό, καθώς και για το οικοσύστημα και την πανίδα της.
Σήμερα η Αθήνα και η πρωτεύουσα της Αυστραλίας, απέχουν μόλις 20 ώρες, την ώρα της προγραμματισμένης πτήσης, αλλά μέχρι το 1600, όταν έφτασαν οι πρώτοι άποικοι, η Αυστραλία ήταν ένα εξαιρετικά απομακρυσμένο μέρος , από το οποίο ο άνθρωπος είχε για πολύ καιρό αγνοήσει ακόμη και την ύπαρξή του. Λόγω της ιδιαίτερης γεωγραφικής της θέσης, απομονωμένη στη μέση του Ινδικού και του Ειρηνικού Ωκεανού, η Αυστραλία είναι από καιρό ένα κλειστό οικοσύστημα , μέσα στο οποίο έχει αναπτυχθεί μεγάλος αριθμός ενδημισμών, δηλαδή ζώα που βρίσκονται μόνο εδώ και πουθενά αλλού.
Το πιο κατάλληλο παράδειγμα της εξαιρετικής φύσης της αυστραλιανής πανίδας παρέχεται από τον πλατύποδες . Με το σώμα ενός κάστορα, το κεφάλι μιας πάπιας και ακόμη και ένα δηλητηριασμένο κνήμα στο πόδι, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι οι πρώτοι επιστήμονες που συνάντησαν ένα άτομο αυτού του είδους θεώρησαν ότι ήταν “ένα φρικιό της φύσης”.
Ο πλατύποδας
Ωστόσο, η μόνιμη εγκατάσταση των εποίκων έσπασε ουσιαστικά την πολύ μεγάλη απομόνωση που είχε επιτρέψει στα αυστραλιανά ζώα να αναπτύξουν μοναδικά χαρακτηριστικά . Ενώ στον υπόλοιπο κόσμο κυριαρχούσαν τα πλακούντα θηλαστικά , καταλαμβάνοντας τις περισσότερες από τις διαθέσιμες οικολογικές θέσεις, στην Αυστραλία αυτόν τον ρόλο ανέλαβε μια διαφορετική ομάδα θηλαστικών: τα μαρσιποφόρα . Όταν ο λύκος έφτασε στην ευρωπαϊκή και αμερικανική ήπειρο, η θυλακίνη , ένα εξαφανισμένο πλέον μαρσιποφάγο σαρκοφάγο, έφτασε στην κορυφή του τροφικού ιστού στην Ωκεανία . Η ισορροπία μεταξύ των ειδών που συνεξελίχθηκαν μαζί είναι πολύ λεπτή και εύθραυστη, ειδικά μέσα σε απομονωμένα συστήματα, γι’ αυτό όταν ο άνθρωπος εισήγαγε ζώα, με τα οποία η θυλακίνη δεν είχε ποτέ ανταγωνιστεί, τα πήγε χειρότερα.
Σήμερα η θυλακίνη δεν υπάρχει πια, αλλά η ομάδα στην οποία ανήκει συνεχίζει να κυριαρχεί στην Αυστραλία, στην πραγματικότητα το 70% όλων των μαρσιποφόρων στον πλανήτη βρίσκονται εδώ. Αυτό που τα χαρακτηρίζει είναι η παρουσία ενός θύλακα , ενός ασκού όπου το νεογέννητο ολοκληρώνει την ανάπτυξή του. Σήμερα γνωρίζουμε ότι δεν είναι όλα τα μαρσιποφόρα εξοπλισμένα με τη συγκεκριμένη θήκη, αλλά ο όρος παρέμεινε για να υποδεικνύει εκατοντάδες διαφορετικά είδη.
Το πιο εμβληματικό από τα μέλη αυτής της ομάδας είναι σίγουρα το καγκουρό , ένα από τα πιο εμβληματικά ζώα της Αυστραλίας. Υπάρχουν πολλά είδη και το κόκκινο καγκουρό είναι το μεγαλύτερο αλλά και το μεγαλύτερο μαρσιποφόρο που υπάρχει. Δεν μπορεί να περπατήσει, αλλά κινείται χρησιμοποιώντας τα πόδια του για να πηδήξει από το ένα σημείο στο άλλο, καλύπτοντας μια απόσταση περίπου 9 μέτρων με ένα μόνο άλμα.
Με το χαρακτηριστικό του βάδισμα και το μικρό να κρυφοκοιτάζει από το πουγκί, το καγκουρό πρέπει να φαινόταν στους πρώτους ξένους το αντίστοιχο του πώς μπορεί να μας εμφανιστεί ένας εξωγήινος. Ωστόσο, δεν πέρασε πολύς καιρός πριν αυτό το ζώο χρησιμοποιηθεί επίσης από τους ανθρώπους για ψυχαγωγικούς και εμπορικούς σκοπούς, μέχρι σήμερα. Σήμερα, μάλιστα, από δέρμα καγκουρό κατασκευάζονται τα χαρακτηριστικά ποδοσφαιρικά παπούτσια με καρφιά που παράγονται από πολυεθνικές εταιρείες όπως η Nike.
Τα καγκουρό ήταν επίσης μεταξύ των θυμάτων της πυρκαγιάς που έπληξε τη χώρα το καλοκαίρι του 2019, κατά την οποία κάηκαν πάνω από 7 εκατομμύρια εκτάρια δασών. Ωστόσο, αυτός που πλήρωσε το υψηλότερο τίμημα ήταν ένα άλλο γνωστό αυστραλιανό μαρσιποφόρο: το κοάλα, του οποίου ο πληθυσμός έχει μειωθεί κατά 30% σύμφωνα με το Αυστραλιανό Ίδρυμα Κοάλα. Πρόσφατα η αυστραλιανή κυβέρνηση κήρυξε το κοάλα σε κίνδυνο εξαφάνισης μετά από σημαντική μείωση του αριθμού των ατόμων. Πριν από τις πυρκαγιές, το είδος θεωρούνταν ήδη « ευάλωτο» από την IUCN, τη Διεθνή Ένωση για τη Διατήρηση της Φύσης, και πάλι λόγω εκμετάλλευσης από τον άνθρωπο που το έκανε θήραμα για κυνήγι, ακόμη και γουνοφόρα.
Για την προστασία της εξαιρετικής αυστραλιανής πανίδας, η πολιτική έχει αναλάβει δράση εισάγοντας πολύ αυστηρούς κανόνες για την εισαγωγή άλλων ζώων στο νησί, αλλά δεν αρκεί, χρειάζεται μια ριζική αλλαγή του ρυθμού. Για το σκοπό αυτό, η Ημέρα της Αυστραλίας μπορεί να αναλάβει έναν νέο ρόλο : όχι πλέον γιορτάζοντας την άφιξη των Άγγλων εποίκων, αλλά μια ευκαιρία να αναλογιστούμε τι προκάλεσε αυτό το γεγονός. Ένας διαρκώς αυξανόμενος αριθμός ντόπιων αντιμετωπίζει τις ηθικές συνέπειες της ιστορικής καταπίεσης των αυτόχθονων πληθυσμών και του περιβάλλοντος, αλλά τώρα που η Αυστραλία δεν είναι πλέον ένα κλειστό σύστημα, θα είναι αδύνατο να σωθεί ό,τι έχει απομείνει από εξωγήινη βιοποικιλότητα της χώρας χωρίς μια συλλογική και παγκόσμια ευαισθητοποίηση.
