Όσοι διαπράττουν σοβαρά εγκλήματα κατά των ζώων δεν καταλήγουν ποτέ στη φυλακή, γιατί; Ο κύριος λόγος είναι ότι οι ποινές είναι ακόμα πολύ ελαφριές, αλλά υπάρχουν και περισσότερα.
Διαβάζουμε καθημερινά ειδήσεις για εγκλήματα που διαπράττονται κατά ανυπεράσπιστων ζώων: σκυλιά που πυρπολούνται, κατσίκες που κλώτσισαν μέχρι θανάτου, γάτες που εκδορίζονται ζωντανές, πουλιά που εξερράγησαν με κροτίδες κ.λπ. Το ερώτημα που τίθεται σε αυτές τις περιπτώσεις είναι πάντα το ίδιο: γιατί αυτοί που διαπράττουν τόσο σοβαρά εγκλήματα κατά των ζώων δεν καταλήγουν ποτέ στη φυλακή; Η άμεση (και απλουστευμένη) απάντηση είναι: επειδή οι κυρώσεις που προβλέπονται από τη νομοθεσία για την επιβολή κυρώσεων σε εγκλήματα κατά των ζώων εξακολουθούν να είναι πολύ επιεικείς.
Θεωρητικά, στην πραγματικότητα, εγκλήματα όπως η θανάτωση και η κακομεταχείριση ζώων θα τιμωρούνται επίσης με φυλάκιση, η οποία μπορεί να φτάσει και τα δύο χρόνια. Στην πράξη, ωστόσο, η παρουσία ορισμένων ιδρυμάτων σχεδόν πάντα εμποδίζει την αποτελεσματική πρόσβαση των καταδικασθέντων εγκληματιών στις φυλακές. Μερικές φορές, όπως θα δούμε, το έγκλημα ακυρώνεται , σαν να μην είχε διαπραχθεί ποτέ.
Ποια είναι τα κύρια εγκλήματα κατά των ζώων;
Τα τελευταία τριάντα χρόνια το νομικό μας σύστημα, ειδικά στον ποινικό τομέα, έχει σημειώσει τεράστια πρόοδο στον τομέα της προστασίας των ζώων. Αρκεί να πούμε, για παράδειγμα, ότι μέχρι το 2004 η εκούσια και σκληρή θανάτωση του ίδιου του ζώου δεν θεωρούνταν καν ως ξεχωριστό έγκλημα, ήταν επιβαρυντικός παράγοντας του εγκλήματος της κακομεταχείρισης . Επομένως, ο κατοικίδιος σύντροφος ενός σκύλου (ή άλλου ζώου) που το είχε σκοτώσει με ένα απότομο και δυνατό χτύπημα δεν θα είχε καμία αρνητική συνέπεια, καμία καταδίκη .
Ωστόσο, η θανάτωση των ζώων των άλλων τιμωρούνταν , αλλά σε αυτή την περίπτωση μόνο επειδή είχε καταστραφεί ή «φθοροποιηθεί», όπως ισχύει στην τέχνη, περιουσιακό στοιχείο που ανήκει σε τρίτους. Χάρη σε σημαντικές μεταρρυθμίσεις που εισήχθησαν νέοι τύποι εγκλημάτων και αυξήθηκαν οι ποινές. Δεν φτάνει, όπως θα έλεγε κανείς.
Επί του παρόντος, τα κύρια εγκλήματα κατά των ζώων είναι η θανάτωση, η κακομεταχείριση και η εγκατάλειψή τους. Το άρθρο του Ποινικού Κώδικα (έγκλημα «θανάτωση ζώων») ορίζει ότι «όποιος, σκληρά ή αναίτια, προκαλεί το θάνατο ζώου τιμωρείται με φυλάκιση από τέσσερις μήνες έως δύο χρόνια». Όπως μπορείτε να δείτε, η μέγιστη ποινή για την σκληρή και αδικαιολόγητη θανάτωση ζώων είναι (μόνο) δύο χρόνια.
Το άρθρο του Ποινικού Κώδικα (έγκλημα «Κακή μεταχείριση ζώων») ορίζει ότι: «όποιος, βάναυσα ή άσκοπα, τραυματίζει ζώο ή το υποβάλλει σε βασανιστήρια ή συμπεριφορά ή κόπωση ή εργασία αφόρητη για τα ηθολογικά του χαρακτηριστικά, τιμωρείται με φυλάκιση από τρεις έως δεκαοκτώ μήνες ή με χρηματική ποινή από 5.000 έως 30.000 ευρώ. Η ίδια ποινή ισχύει για όποιον χορηγεί ναρκωτικές ή απαγορευμένες ουσίες σε ζώα ή τα υποβάλλει σε θεραπείες που προκαλούν βλάβη στην υγεία τους. Η ποινή προσαυξάνεται κατά το ήμισυ εάν τα γεγονότα που αναφέρονται στο πρώτο εδάφιο οδηγήσουν στο θάνατο του ζώου».
Στην περίπτωση αυτή, ο δικαστής μπορεί ακόμη και να επιλέξει μεταξύ της ποινής φυλάκισης και του προστίμου, η πρώτη ορίζεται ως μέγιστο διάστημα δεκαοκτώ μηνών και μπορεί να επιδεινωθεί εάν η κακομεταχείριση καταλήξει στο θάνατο του ζώου. Η εγκατάλειψη και η κράτηση ζώων σε συνθήκες ασυμβίβαστες με τη φύση τους και που προκαλούν σοβαρή ταλαιπωρία είναι αντίθετα παραβάσεις που τιμωρούνται από το άρθρο του Ποινικού Κώδικα με ποινή σύλληψης που μπορεί να φτάσει το πολύ ένα έτος ή με πρόστιμο από 1.000 έως 10.000 ευρώ. Αναφέρει: «Όποιος εγκαταλείπει οικόσιτα ζώα ή αυτά που έχουν αποκτήσει συνήθειες αιχμαλωσίας τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι ενός έτους ή με χρηματική ποινή από 1.000 έως 10.000 ευρώ. Όποιος διατηρεί ζώα σε συνθήκες ασυμβίβαστες με τη φύση τους και με αποτέλεσμα σοβαρή ταλαιπωρία υπόκειται στην ίδια ποινή».
Τι γίνεται με όσους διαπράττουν εγκλήματα κατά των ζώων;
Όπως αναφέρθηκε, νόμοι που προβλέπουν διάφορα εγκλήματα κατά των ζώων υπάρχουν και μάλιστα έχουν γίνει αυστηρότεροι τις τελευταίες δεκαετίες. Αλλά τότε γιατί αυτοί που διαπράττουν εγκλήματα όπως η θανάτωση ενός ή και πολλών ζώων ουσιαστικά δεν καταλήγουν ποτέ στη φυλακή; Επειδή στο σύστημά μας υπάρχουν θεσμοί όπως η αναστολή της ποινής ή η υπό όρους αναστολή της ποινής , που σημαίνει ότι για εγκλήματα όπως τα προαναφερθέντα, για τα οποία προβλέπεται μέγιστη ποινή φυλάκισης δύο ετών, όπως η σκληρή θανάτωση και η αδικαιολόγητη χρήση ζώων , είναι δυνατό να αποφευχθεί η είσοδος σε σωφρονιστικό ίδρυμα ή ακόμη και να ακυρωθεί το αδίκημα.
Η λεγόμενη «δοκιμασία» συνίσταται στην αναστολή της ποινικής διαδικασίας, η οποία μπορεί να ενεργοποιηθεί από το στάδιο της προανάκρισης, ώστε να επιτραπεί στον ύποπτο/κατηγορούμενο να έχει πρόσβαση σε δοκιμαστική περίοδο κατά την οποία καλείται, για παράδειγμα, να ασκήσει δημόσια βοηθητικό πρόγραμμα έργων. Εάν αυτή η «δοκιμασία» ολοκληρωθεί με επιτυχία, ο δικαστής θα καταδικάσει αθωωτική ποινή. Είναι λοιπόν σαν το υποκείμενο, που ίσως κακομεταχειρίστηκε σκληρά το ζώο του, να μην διέπραξε κανένα έγκλημα. Όχι μόνο αυτό, κάθε ζώο που κατασχέθηκε λόγω κακομεταχείρισης θα πρέπει ακόμη και να του επιστραφεί .
Ένας άλλος λόγος για τον οποίο στην Ελλάδα όσοι κακομεταχειρίζονται ή σκοτώνουν ένα ζώο δεν καταλήγουν στη φυλακή είναι η ύπαρξη της λεγόμενης υπό όρους αναστολής της ποινής. Με απλά λόγια, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου του Ποινικού Κώδικα, ο δικαστής, όταν επιβάλλει ποινή φυλάκισης ή σύλληψης για χρονικό διάστημα που δεν υπερβαίνει τα δύο έτη, μπορεί να διατάξει την αναστολή της εκτέλεσης της ποινής για περίοδο πέντε χρόνια εάν η καταδίκη είναι για κακούργημα και δύο χρόνια εάν η καταδίκη είναι για παράβαση. Εάν το έγκλημα διαπράττεται από ανήλικο , το όριο είναι τρία έτη. Εάν ο επωφελούμενος από αυτόν τον θεσμό δεν διαπράξει νέο έγκλημα (έγκλημα ή παράβαση της ίδιας φύσης) για το οποίο επιβάλλεται ποινή φυλάκισης και εκπληρώσει τις υποχρεώσεις που του επιβλήθηκαν, το έγκλημα αποσβένεται.
Υπάρχουν όμως και άλλα: στη χώρα μας, όποιος πρέπει να εκτίσει ποινή φυλάκισης μικρότερης των τεσσάρων ετών είναι απίθανο να καταλήξει στη φυλακή, αυτό είναι δυνάμει της απόφασης του Συνταγματικού Δικαστηρίου που αύξησε το όριο τριετίας που προβλέπει το άρθρο του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας σε ορισμένες ειδικές περιπτώσεις αυτό μπορεί να διαρκέσει ακόμη και έξι χρόνια. Στην περίπτωση αυτή, ο Εισαγγελέας διατάσσει την αναστολή της εκτέλεσης και ο καταδικασθείς μπορεί να ζητήσει εναλλακτικό μέτρο αντί της κράτησης (π.χ. αναστολή στις κοινωνικές υπηρεσίες ή κατ’ οίκον κράτηση).
Γιατί είναι τόσο χαμηλές οι ποινές;
Έχουμε ήδη επισημάνει την πρόοδο που έχει σημειωθεί τις τελευταίες δεκαετίες από την ποινική νομοθεσία σχετικά με την προστασία των ζώων. Οι κανόνες πριν από τις μεταρρυθμίσεις (και οι κυρώσεις που προβλέπονταν από αυτές) ήταν το αποτέλεσμα μιας κουλτούρας στην οποία τα ζώα, συμπεριλαμβανομένων των κατοικίδιων ζώων, ήταν αγαθά που είχαν αξία και παρήγαγαν πλεονεκτήματα . Το ερώτημα που αποτελεί αντικείμενο αυτού του άρθρου δεν προέκυψε καν.
Σήμερα η κοινωνική ευαισθησία έχει αλλάξει εντελώς και για τους περισσότερους ανθρώπους η φράση «είναι απλώς ένα ζώο» δεν ισχύει πλέον . Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο τα περιστατικά σκληρότητας κατά των ζώων κάνουν την είδηση και γι’ αυτό οι ποινές θεωρούνται χαμηλές οι οποίες μόλις πριν από μερικές δεκαετίες θα θεωρούνταν υπερβολικές. Η κοινωνία μας δεν ανέχεται πλέον πράξεις σκληρότητας κατά των ζώων και για το λόγο αυτό η νομοθεσία θα μπορέσει μόνο να προσαρμοστεί περαιτέρω.
