Πολλοί άνθρωποι είναι πεπεισμένοι ότι ο σκύλος τους μερικές φορές δίνει την εντύπωση ότι τους λέει ψέματα. Είναι όμως πραγματικά δυνατό ένας σκύλος να λέει ψέματα και γιατί να το κάνει;
Δεν είναι λίγοι εκείνοι που μιλώντας για τη συμπεριφορά του τετράποδου συντρόφου τους, υποστηρίζουν ότι ο τελευταίος μερικές φορές τους δίνει την εντύπωση ότι λένε ψέματα. Είναι δυνατόν ένας σκύλος να λέει ψέματα και γιατί να το κάνει;
Η πράξη του ψέματος, αν και μπορεί να φαίνεται μοναδικά καταστροφική ή αρνητική, συνδέεται εγγενώς με υψηλού επιπέδου γνωστικές λειτουργίες , όπως η ικανότητα να φαντάζεται εναλλακτικά σενάρια στην τρέχουσα πραγματικότητα, να προβλέπει τις αντιδράσεις των άλλων και να χειρίζεται συμβολικά τις πληροφορίες. πλεονέκτημα.
Αυτές οι ικανότητες αντικατοπτρίζουν όχι μόνο τη σκοτεινή πτυχή του ψέματος αλλά και τις δημιουργικές δυνατότητες και την πολυπλοκότητά του . Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να αποτινάξουμε την αρνητική κρίση του ψέματος και να προσπαθήσουμε να κάνουμε μερικούς στοχασμούς πάνω σε αυτό το θέμα και να διευρύνουμε αυτή την έννοια για μια στιγμή. Ας προχωρήσουμε βήμα βήμα.
Η εξαπάτηση και η συμπεριφορά ψεύδους εντοπίζονται όχι μόνο στους ανθρώπους αλλά και σε άλλα ζώα, υπογραμμίζοντας πώς η ικανότητα εξαπάτησης μπορεί να προσφέρει σημαντικά εξελικτικά πλεονεκτήματα σε ποικίλα οικολογικά και κοινωνικά πλαίσια. Αυτές οι συμπεριφορές, αν και δεν διαμεσολαβούνται από τη γλώσσα (όπως στα ανθρώπινα ψέματα), επιδεικνύουν μια αξιοσημείωτη γνωστική και στρατηγική εκλέπτυνση από την πλευρά των ζώων, αφήνοντάς μας μερικές φορές έκπληκτους από την πολυπλοκότητα της εξελικτικής ιστορίας ορισμένων πλασμάτων.
Βασικό παράδειγμα είναι οι κορβίδες , γνωστοί για την κοινωνική και στρατηγική τους ευφυΐα, που εξαπατούν για να προστατεύσουν τις προμήθειες τροφίμων τους. Στην πραγματικότητα, εάν ένα κοράκι (Corvus frugilegus) συνειδητοποιήσει ότι το παρατηρούν ενώ κρύβει τροφή, θα μπορούσε να προσποιηθεί ότι το εναποθέτει σε ένα μέρος ενώ, στην πραγματικότητα, το κρύβει αλλού. Αυτή η συμπεριφορά υποδηλώνει μια περίπλοκη κατανόηση των προοπτικών των άλλων και τον πιθανό ανταγωνισμό για πόρους, ακόμη και όταν αναφέρεται σε μέλη της δικής του κοινωνικής ομάδας.
Από εξελικτική άποψη , το ψέμα μπορεί να θεωρηθεί ως μια «προσαρμοστική στρατηγική» που έχει παίξει ρόλο στην επιβίωση και την αναπαραγωγική επιτυχία των ατόμων, τόσο ανθρώπινων όσο και μη , φυσικά. Η ικανότητα εξαπάτησης ή χειραγώγησης της αντίληψης των άλλων για την πραγματικότητα ήταν σε θέση να προσφέρει ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα σε διάφορα πλαίσια, όπως πρόσβαση σε πόρους, διατήρηση ή απόκτηση κοινωνικής θέσης και διαχείριση σύνθετων δυναμικών ομάδων. Επιπλέον, η ικανότητα αναγνώρισης και αντιμετώπισης των ψεμάτων των άλλων θα μπορούσε να έχει ευνοήσει την ανάπτυξη εξελιγμένων γνωστικών δεξιοτήτων, όπως η «θεωρία του νου» (δηλαδή η ικανότητα να αποδίδει νοητικές καταστάσεις στον εαυτό του και στους άλλους), καθοριστικής σημασίας για την κατανόηση και την πρόβλεψη της συμπεριφοράς. των άλλων.
Η παραπλανητική συμπεριφορά σε σκύλους, λοιπόν, προσφέρει ενδιαφέρουσα τροφή για σκέψη σχετικά με τη νοημοσύνη και τη συναισθηματική πολυπλοκότητα αυτών των πλασμάτων, που πολύ συχνά υποτιμώνται, υποτιμώνται και εξακολουθούν να θεωρούνται από ορισμένους σήμερα (απίστευτα, θα προσθέταμε) ότι στερούνται γνώσης και υποκειμενικότητας.
Αν και η χρήση του όρου «ψέματα» μπορεί να φαίνεται σαν μια μορφή ασεβούς ανθρωπομορφοποίησης όταν εφαρμόζεται σε άλλα ζώα, υπάρχουν στοιχεία συμπεριφοράς που υποδηλώνουν ότι οι σκύλοι μπορούν πραγματικά να εμπλακούν σε συμπεριφορές που εμπίπτουν στην κατηγορία της «ενεργητικής εξαπάτησης». Αυτές οι συμπεριφορές μπορεί να περιλαμβάνουν εξαπάτηση για την απόκτηση τροφής, προσοχής ή αποφυγής τιμωρίας και άλλες μορφές που θα δούμε μαζί, ξεκινώντας από σημαντικές υποθέσεις για να έχουμε μια συνολική εικόνα του τι σημαίνει ψέμα.
Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2017 , στο επιστημονικό περιοδικό « Animal Cognition », που διεξήχθη από τη Marianne Heberlein του Πανεπιστημίου της Ζυρίχης, αποκάλυψε πώς οι σκύλοι μπορούν να χρησιμοποιούν τακτική εξαπάτηση εναντίον των ανθρώπων. Στο πείραμα, τα σκυλιά έδειξαν ότι μπορούσαν σκόπιμα να εξαπατήσουν τους ανθρώπους για να λάβουν καλύτερες ανταμοιβές. Τα σκυλιά παρατηρήθηκαν ενώ οδηγούσαν οικειοθελώς ένα άτομο που θεωρούνταν «συνεργάσιμο» προς ένα δοχείο με το αγαπημένο τους φαγητό, ενώ οδηγούσαν ένα άτομο που θεωρούνταν «εγωιστικό» (που οικειοποιήθηκε το φαγητό) σε ένα άδειο δοχείο, επιδεικνύοντας μια μορφή σκόπιμης χειραγώγησης με βάση την αξιολόγησή τους των τάσεων των εμπλεκόμενων ανθρώπων.
Αλλά εκτός από την πραγματική έρευνα, ένας μεγάλος αριθμός πραγματικών ανέκδοτων μπορεί να αναφερθεί από άτομα που έχουν παρατηρήσει τον σκύλο τους να «ψεύδεται», να «προσποιείται» ή να «εξαπατεί» τόσο αυτούς όσο και τους συγγενείς τους. Για παράδειγμα, όταν πηγαίνετε σε μια κτηνιατρική κλινική, είναι πιθανό να ακούσετε για σκύλους που «προσποιούνται» ότι πονάνε στο πόδι τους, ίσως να το κρατούν ανασηκωμένο, αλλά μόνο όταν γνωρίζουν ότι τους βλέπουν οι άνθρωποι και μετά το βάζουν στο αλέθονται χωρίς κανένα πρόβλημα μόλις πιστεύουν ότι δεν είναι πιο ορατά. Και αυτό έχει επίσης παρατηρηθεί σε αδέσποτα σκυλιά , μια συμπεριφορά που αποσκοπεί στο να μαλακώσει τους τουρίστες – που δεν τους γνώριζαν – για να τραβήξουν την προσοχή και κάποια ορεκτικά:
Μεταξύ των «κυνικών απατών» υπάρχουν επίσης συμπεριφορές που έχουν στόχο να αποσπάσουν την προσοχή ενός άλλου σκύλου από έναν πόρο, να αποφύγουν την άμεση σύγκρουση και στη συνέχεια να τον αρπάξουν. Ας θυμηθούμε ότι με τον όρο «πόρος» δεν εννοούμε αποκλειστικά το φαγητό, αλλά και την αλληλεπίδραση με ένα άτομο που θεωρείται πολύτιμο ή την κατάληψη ενός άνετου χώρου ή, πάλι, ενός παιχνιδιού.
Παρατηρήσαμε, για παράδειγμα, σκυλιά που προσποιούνται ότι άκουσαν κάτι ανησυχητικό , ξεσπώντας σε ένα συγκεκριμένο είδος γαυγίσματος για να τραβήξουν την προσοχή ενός μάλλον οξύθυμου συντρόφου, ο οποίος, βιαζόμενος να συμμετάσχει στην «άμυνα» της περιοχής, άφησε άνετη θέση στον καναπέ απροστάτευτη στο σπίτι δίπλα στον άνθρωπο αναφοράς. Ή τα σκυλιά προσποιούνται ότι μυρίζουν έντονα ένα συγκεκριμένο σημείο στο γρασίδι για να τραβήξουν την προσοχή ενός άλλου σκύλου που, εξαπατημένος, αφήνει την πολυπόθητη μπάλα που κρατούσε στο στόμα του για να μυρίσει κι αυτός. Συνειδητοποιώντας πολύ αργά ότι δεν υπήρχε τίποτα ενδιαφέρον να μυρίσει.
Εν ολίγοις, η παραπλανητική συμπεριφορά στα σκυλιά μπορεί να θεωρηθεί ως εκδήλωση της κοινωνικής τους νοημοσύνης και της ικανότητάς τους να προσαρμόζονται , αν μπορούμε να την απογυμνώσουμε από ηθικές και ηθικές κατασκευές που μας αποσπούν άσκοπα με την κρίση, αυτό είναι ανθρωποκεντρικό.
Τα σκυλιά, μέσα από χιλιάδες χρόνια συνύπαρξης με τους ανθρώπους, έχουν αναπτύξει μια αξιοσημείωτη ικανότητα να διαβάζουν και να ερμηνεύουν τα ανθρώπινα σήματα. Αυτή η ικανότητα επεκτείνεται στην ικανότητα χειρισμού τέτοιων σημάτων προς όφελος κάποιου σε συγκεκριμένες καταστάσεις. Αυτός ο τύπος συμπεριφοράς υποδηλώνει μια εκλεπτυσμένη κατανόηση του κοινωνικού τους περιβάλλοντος και τη συμπεριφορική ευελιξία που υπερβαίνει την απλή μάθηση υπό συνθήκες.
Από ηθολογική άποψη, το ψέμα σε σκύλους μπορεί επομένως να ερμηνευθεί ως μια εξελικτική προσαρμογή που βελτιώνει την ικανότητά τους να πλοηγούνται στο περίπλοκο δίκτυο κοινωνικών σχέσεων εντός της ανθρώπινης και μη ανθρώπινης οικογενειακής ομάδας. Αυτές οι παραπλανητικές συμπεριφορές, αν και μπορεί να φαίνονται σαν απλά κόλπα για να αποκτήσετε φαγητό ή χάρες, στην πραγματικότητα αντικατοπτρίζουν μια βαθιά κατανόηση της κοινωνικής δυναμικής και των δυνατοτήτων αλληλεπίδρασης με τους ανθρώπους.
Τέλος, αυτές οι συμπεριφορές, τις οποίες θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε ως «ψέματα» αν παρατηρηθούν σε ανθρώπινα πλαίσια, αναδεικνύουν τον πλούτο της συναισθηματικής και γνωστικής ζωής των σκύλων, καλώντας όλους εμάς να αναλογιστούμε ευρύτερα τις νοητικές ικανότητες των ζώων και τη σχέση μας με τους.
