Τα σκυλιά δείχνουν ξεκάθαρα σημάδια αγωνίας ή αλλοιωμένης συμπεριφοράς ως απάντηση σε ορισμένες ενέργειες ή αλλαγές στο περιβάλλον, αλλά είναι πραγματικά δίκαιο να πούμε ότι προσβάλλονται; Πιθανώς όχι.
Συχνά τείνουμε να αποδίδουμε στους τετράποδους φίλους μας συναισθήματα και αισθήσεις που ανήκουν στον συναισθηματικό μας κόσμο, γι’ αυτό πολλοί άνθρωποι αναρωτιούνται αν τα σκυλιά τους μπορούν επίσης να προσβληθούν . Αλλά είναι πραγματικά σωστό να πούμε ότι ένας σκύλος προσβάλλεται; Ή προβάλλουμε τα δικά μας συναισθήματα πάνω τους, σε ένα φαινόμενο γνωστό ως ανθρωπομορφοποίηση;
Η ικανότητα ενός σκύλου να αισθάνεται «προσβεβλημένος» προϋποθέτει την κατανόηση ενός λάθους που υπέστη , το οποίο με τη σειρά του συνεπάγεται μια μορφή προηγμένης κοινωνικής γνώσης και μια πολύ ανεπτυγμένη αυτογνωσία, και αυτό είναι ένα κάπως συζητούμενο θέμα στον επιστημονικό τομέα. Αν και οι σκύλοι εμφανίζουν ξεκάθαρα σημάδια αγωνίας ή αλλοιωμένης συμπεριφοράς ως απόκριση σε ορισμένες ενέργειες ή αλλαγές στο περιβάλλον, η ερμηνεία αυτών των σημάτων ως αίσθηση προσβολής μπορεί να μην είναι απολύτως ακριβής.
Είναι πιο σωστό να μιλάμε για αντιδράσεις σε συγκεκριμένα ερεθίσματα που μπορεί να προκαλέσουν στρες, φόβο ή άγχος στους σκύλους , αντί να τους αποδίδουμε σύνθετα συναισθήματα των οποίων τα χαρακτηριστικά αναγνώρισης δεν έχουμε ακόμη περιγράψει.
Τα συναισθήματα του σκύλου
Το να μιλάμε για συναισθήματα στο πλαίσιο των ζώων, και ειδικότερα σε σχέση με τα σκυλιά, απαιτεί κάποια προσοχή. Οι επιστήμονες συμφωνούν ότι τα σκυλιά, ως αισθανόμενα όντα, βιώνουν μια σειρά συναισθημάτων , αλλά είναι σημαντικό να γίνει διάκριση μεταξύ βασικών , όπως φόβος, χαράς, λύπης κ.λπ., και πιο περίπλοκων , όπως ενοχή, ζήλια, ντροπή ή προσβολή , που απαιτούν ένα πιο διαφοροποιημένο επίπεδο επίγνωσης του εαυτού και των άλλων. Αυτό το είδος συναισθήματος ορίζεται ως δευτερεύον και είναι σύνθετο, δηλαδή αποτελείται από πολλαπλά στοιχεία.
Για παράδειγμα, η ζήλια έχει να κάνει με μια κοινωνική πτυχή, δηλαδή τη σχέση μεταξύ δύο ατόμων και ενός τρίτου, ας πούμε “άβολο” και ένα πρωταρχικό συναίσθημα, το οποίο μπορεί να είναι διαφορετικό από καιρό σε καιρό, για παράδειγμα η ζήλια μπορεί να βασίζεται στον θυμό (προς την ταλαιπωρία ή το κύριο κοινωνικό σημείο αναφοράς), ή φόβο (για πιθανή απώλεια σχέσης με τον αναφορέα μας λόγω του τρίτου τροχού).
Το γεγονός ότι αυτά τα συναισθήματα είναι πολύπλοκα σημαίνει επίσης ότι είναι δύσκολο να αναγνωριστούν καθώς δεν έχουν σαφή ή πρωτότυπη έκφραση, όπως τα λεγόμενα «πρωταρχικά» συναισθήματα έχουν, για παράδειγμα, την έκφραση της χαράς, την έκφραση του φόβου και ούτω καθεξής, είναι εμφανείς και αναπόφευκτες στους ανθρώπους όπως και στους σκύλους, ακόμα κι αν μερικές φορές κάποια από αυτά, όπως η αηδία, μπορεί να αποτελέσουν πηγή συζήτησης.
Οι λόγοι για τους οποίους ο σκύλος θα ένιωθε «προσβεβλημένος»
Όταν εξετάζουμε συμπεριφορές που μπορεί να ερμηνεύσουμε ως σημάδια ενός «προσβεβλημένου» σκύλου, είναι συχνά αντιδράσεις σε συγκεκριμένες καταστάσεις που αλλάζουν την ευημερία του ζώου. Ουσιαστικά βλέπουμε κάποιες καταστάσεις στις οποίες οδηγούμαστε στο να πιστεύουμε ότι ο σκύλος θα μπορούσε να προσβληθεί, χωρίς αυτά που ειπώθηκαν προηγουμένως, δηλαδή ότι είναι ως επί το πλείστον ένα δικό μας συμπέρασμα που δεν πρέπει να μελετηθεί και να αναλυθεί ακόμη. Αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν, για παράδειγμα:
Ξαφνικές αλλαγές στη ρουτίνα : Οι σκύλοι είναι πλάσματα της συνήθειας και μπορεί να εμφανίσουν σημάδια δυσφορίας ή απογοήτευσης όταν διακόπτεται η καθημερινότητά τους. Φυσικά αυτό έχει να κάνει με τα υποκειμενικά χαρακτηριστικά ενός ατόμου, στην πραγματικότητα κάποια σκυλιά είναι πολύ πιο ευέλικτα και προσαρμοστικά από άλλα.
Επίπληξη ή Τιμωρίες : Αρνητικές ή τιμωρητικές απαντήσεις από τον άνθρωπο σύντροφο μπορεί να προκαλέσουν άγχος ή φόβο στον σκύλο, το οποίο θα μπορούσε να παρερμηνευτεί ως προσβολή. Τα σκυλιά έχουν αναμφίβολα μεγάλες εκφραστικές ικανότητες και αυτό συμβάλλει σε μια ενίοτε αναγκαστική ανάγνωση της συναισθηματικής κατάστασης του συντρόφου μας. Από την άλλη, μη μπορώντας να ζητήσω προφορική επιβεβαίωση, το θέμα παραμένει ανοιχτό.
Παραμέληση ή έλλειψη προσοχής : Ένας σκύλος μπορεί να συμπεριφέρεται αδιάφορος ή απόμακρος εάν αισθάνεται παραμελημένος ή εάν δεν λαμβάνει αρκετή πνευματική και σωματική διέγερση. Έτσι κάποιοι οδηγούνται να λένε ότι ο σκύλος νιώθει «προσβεβλημένος» και το δείχνει αγνοώντας τους. Να είστε προσεκτικοί όμως γιατί ανάμεσα στους χίλιους λόγους για τη συμπεριφορά του σκύλου μας, οι περισσότεροι από αυτούς δεν έχουν να κάνουν άμεσα με εμάς. Συχνά λοιπόν η αδιαφορία προκαλείται από άλλα ερεθίσματα που έχουν προτεραιότητα τη συγκεκριμένη στιγμή, ακόμα κι αν δεν είμαστε σε θέση να εντοπίσουμε τίποτα. Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι, για παράδειγμα, τα αισθητήρια όργανα των σκύλων μας τα προβάλλουν σε μια πραγματικότητα που αποτελείται από μυρωδιές και ήχους που δεν είναι ανιχνεύσιμοι για εμάς.
Σε αυτές τις περιπτώσεις, η συμπεριφορά που μπορεί να φαίνεται προσβλητική είναι πιο πιθανό μια εκδήλωση συναισθηματικής ή σωματικής δυσφορίας, μια αντίδραση σε ερεθίσματα και όχι ένα περίπλοκο συναίσθημα όπως η προσβολή.
Τι μπορούμε να κάνουμε
Η κατανόηση της φύσης των συναισθημάτων και των συμπεριφορών του σκύλου είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη μιας αρμονικής σχέσης με σεβασμό με τον τετράποδο σύντροφό μας. Ακολουθούν ορισμένες ενέργειες που μπορούμε να κάνουμε:
Διατηρήστε μια σταθερή ρουτίνα : Φροντίζοντας να παρέχετε μια συνεπή και ικανοποιητική καθημερινή ρουτίνα μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του στρες και του άγχους στον σκύλο σας.
Χρησιμοποιήστε θετικές μεθόδους εκπαίδευσης : Αντί να καταφεύγετε σε επιπλήξεις ή τιμωρίες, αντίθετα, πάρτε μια θετική στάση για να ενθαρρύνετε επιθυμητές συμπεριφορές.
Αφιερώστε χρόνο και ποιοτικό χρόνο : αλληλοεπιδράστε τακτικά με τον σκύλο, μέσα από παιχνίδια, βόλτες και προπονήσεις, για να ενισχύσετε τον δεσμό και να εξασφαλίσετε τη συναισθηματική και σωματική του ευεξία. Η σχέση ενισχύεται με τον κοινό χρόνο, ακόμα καλύτερα αν είναι ποιοτικός, ειδικά σε εκείνες τις φάσεις της ζωής του σκύλου στις οποίες χρειάζεται περισσότερο να βιώσει και να μάθει την πολυπλοκότητα αυτού του κόσμου που είναι τόσο ανθρωποποιημένος και όχι πολύ φυσικός για έναν σκύλο.
Συμπερασματικά, ενώ η ιδέα ότι οι σκύλοι μπορούν να αισθάνονται προσβεβλημένοι είναι ενδιαφέρουσα , είναι πιο ακριβές να ερμηνεύσουμε τις συμπεριφορές τους ως συναισθηματικές αντιδράσεις σε συγκεκριμένα ερεθίσματα παρά ως εκδηλώσεις περίπλοκων συναισθημάτων. Μέσα από μια ενσυναίσθητη και ενημερωμένη κατανόηση του τρόπου ζωής τους, μπορούμε να βελτιώσουμε την ποιότητα ζωής των σκύλων φίλων μας και να εμπλουτίσουμε τη σχέση μας μαζί τους. Επιπλέον, είναι σημαντικό να αμφισβητηθούν ορισμένες πτυχές του κόσμου των σχέσεων που εξακολουθούν να είναι σκοτεινές.
Εάν είναι αλήθεια ότι τα συναισθήματα αποτελούν μέρος των εξελικτικών αποσκευών κάθε ζωικού είδους, λειτουργικά για τη διαφύλαξη της ζωής και της ευημερίας των ατόμων, είναι επίσης αλήθεια ότι κάθε ζωικό είδος έχει περάσει τη δική του περίεργη ιστορία, μερικές φορές παρόμοια με αυτή άλλων ζώων αλλά όσο περίεργο, ή μάλλον, συγκεκριμένο είδος , τότε το ερώτημα που έρχεται αυθόρμητα είναι: αν ο σκύλος είχε μια ολόκληρη σειρά συναισθημάτων που δεν έχουμε εμείς, που δεν τα μοιραζόμαστε ως είδος, αλλά είναι λειτουργικά για τους κυνόδοντες Familis species , πώς θα μπορούσαμε να το παρατηρήσουμε;
Στο τέλος «μόνο» καταφέρνουμε, προς το παρόν, να αναγνωρίσουμε αυτά τα συναισθήματα που μοιραζόμαστε , τουλάχιστον όσον αφορά τα πρωτεύοντα, όπως αναφέρθηκε, αλλά γνωρίζουμε επίσης ότι ο Homo sapiens δεν είναι σίγουρα ο καθρέφτης του κόσμου, πολύ λιγότερο το μέτρο όλων των άπειρων μορφών ζωής στον πλανήτη. Είναι ένα περίπλοκο ερώτημα που ίσως δεν θα λύσουμε ποτέ… αλλά είναι επίσης πολύ συναρπαστικό ότι θα είμαστε πολύ απασχολημένοι και ίσως οι νέες τεχνολογίες, αργά ή γρήγορα, θα μπορέσουν να μας βοηθήσουν σε αυτό το ταξίδι στο άγνωστο, όσο καιρό καθώς παραμένουμε με ανοιχτό μυαλό και τροφοδοτούμενοι από μια υγιή περιέργεια.
