Μέσω ανταμοιβών ο σκύλος μπορεί να μάθει ή να τονίσει συμπεριφορές ενώ εγκαταλείπει τους άλλους. Η θετική ενίσχυση μπορεί επομένως να είναι πολύ χρήσιμη, αλλά πρέπει να γνωρίζουμε τα όριά της για να καταλάβουμε τι μπορούμε να διδάξουμε πραγματικά στον σκύλο και τι όχι, έχοντας πάντα κατά νου τα κίνητρα και την προσωπικότητα του κάθε ατόμου.
Πώς μαθαίνει ένας σκύλος; Και πώς μπορούμε να του διδάξουμε νέα πράγματα; Οι συνέπειες των πράξεών του θα έχουν μεγάλη σημασία . Συγκεκριμένα, ορισμένες συμπεριφορές θα επαναληφθούν πιο εύκολα όταν οδηγήσουν σε ικανοποίηση , ενώ άλλες θα εγκαταλειφθούν. Αυτές οι απλές παρατηρήσεις αποτελούν τη βάση της θεωρίας της «θετικής ενίσχυσης» , που διατυπώθηκε στο πρώτο μισό του 1900 από τον Αμερικανό επιστήμονα Burrhus Skinner .
Τι είναι η θετική ενίσχυση;
Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, η θετική ενίσχυση ορίζεται ως η ευχάριστη συνέπεια μιας συγκεκριμένης συμπεριφοράς ή, με άλλα λόγια, μια συνέπεια που λειτουργεί ως ανταμοιβή ή ανταμοιβή . Ωστόσο, αν και αυτή η θεωρία ακούγεται πολύ απλή στην επιφάνεια, τα πράγματα στην πραγματικότητα είναι πολύ πιο περίπλοκα .
Στην πραγματικότητα, ο Skinner ξεκίνησε από κάποιες υποθέσεις που αποδείχθηκαν εν μέρει εσφαλμένες. Πρώτα απ ‘όλα, τα εργαστηριακά του πειράματα έτειναν να απλοποιήσουν την πραγματικότητα, αποκλείοντας όλες τις μεταβλητές που υπάρχουν στην πραγματική ζωή και οι οποίες αντίθετα θα μπορούσαν να είναι καθοριστικές. Επιπλέον, και αυτό είναι το πιο σοβαρό λάθος, σύμφωνα με τη θεωρία του (που ορίζεται ως συμπεριφοριστική ή συμπεριφοριστική) η συμπεριφορά δεν εξαρτάται τόσο από υποκειμενικούς παράγοντες, αλλά από ερεθίσματα που προέρχονται από το περιβάλλον. Στην πράξη, δεν πιστευόταν ότι υπήρχε διαφορά, για παράδειγμα, μεταξύ ενός ποντικιού, ενός περιστεριού ή ενός σκύλου , καθώς πιστευόταν ότι, υπό τα ίδια ερεθίσματα, αυτά τα ζώα θα έδειχναν τις ίδιες αντιδράσεις.
Τα όρια της θετικής ενίσχυσης
Αν και αυτό μπορεί να ισχύει στις ιδιαίτερες συνθήκες ενός εργαστηρίου, σίγουρα δεν ισχύει εάν τα επαναφέρουμε στο φυσικό περιβάλλον. Σε αυτό το πλαίσιο όχι μόνο θα εκφράσουν πολύ διαφορετικές συμπεριφορές, αλλά κυρίως θα θεωρήσουν σημαντικά (και άρα θα δώσουν προσοχή σε) διαφορετικά στοιχεία της πραγματικότητας. Επομένως, πριν μιλήσουμε για το τι μπορεί να διδαχθεί μέσω της θετικής ενίσχυσης, είναι απαραίτητο να τονίσουμε τα όριά του , ώστε να μην αυταπατούμε ότι μπορούμε να επιτύχουμε οποιοδήποτε αποτέλεσμα.
Τα κίνητρα
Τα ζώα που γνωρίζουμε είναι ο καρπός μιας μακράς εξελικτικής ιστορίας. Αυτό σημαίνει ότι μαζί με τα φυσικά τους χαρακτηριστικά έχουν εξελιχθεί και οι συμπεριφορές τους . Για τους σκύλους, υπήρχε επίσης μια τεχνητή επιλογή φυλών που τόνιζε περαιτέρω αυτή τη διαδικασία. Και έτσι όχι μόνο ορισμένες συμπεριφορές εκφράζονται φυσικά από μεμονωμένα υποκείμενα, αλλά επίσης αναζητούν και προτιμούν τα ερεθίσματα που είναι ικανά να τις προκαλέσουν.
Για παράδειγμα, ένα Border Collie όχι μόνο θα ενδιαφέρεται εύκολα να κυνηγήσει κινούμενα πράγματα, αλλά στην πραγματικότητα θα τα αναζητήσει ενεργά στο περιβάλλον γύρω του. Ομοίως, ένα Λαμπραντόρ θα έχει την τάση να ψάχνει πράγματα να μεταφέρει και να φέρει πίσω. Ορισμένες συμπεριφορές, επομένως, θα τείνουν να εμφανίζονται αυθόρμητα επειδή, κατά κάποιο τρόπο, είναι γραμμένες στο DNA .
Σε αυτές τις περιπτώσεις θα ήταν ίσως χρήσιμο να γίνει διάκριση μεταξύ «ενίσχυσης» και «ικανοποίησης» , αφού αυτό που ανταμείβει δεν είναι μόνο η πιθανή ανταμοιβή που ακολουθεί τη συμπεριφορά, αλλά το ίδιο το γεγονός της έκφρασής της. Στην περίπτωση του Border Collie, είναι το κυνηγητό που δίνει ευχαρίστηση και όχι απλώς το να μπορεί να φτάσει σε αυτό που κυνηγάει. Οπότε αν μας φέρει μια μπάλα θα είναι για να μας την πετάξουν. Από την άλλη, ένα Λαμπραντόρ θα θέλει να το πετάξουμε για να το φέρει πίσω. Επομένως, ακόμα κι αν ένα Λαμπραντόρ και ένα Border Collie κάνουν παρόμοιες δραστηριότητες (όπως το παιχνίδι με μια μπάλα), η μεγαλύτερη ευχαρίστησή τους θα είναι για διαφορετικά πράγματα: στη μια περίπτωση κυνηγώντας, στην άλλη για να φέρουν.
Αυτές οι συμπεριφορές θα είναι πολύ απλό να ενθαρρύνονται και επομένως θα είναι πολύ εύκολο να οργανωθούν δραστηριότητες γύρω από αυτές. Από την άλλη, όμως, θα είναι πολύ δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να τα εξαλείψετε και πράγματι, αν δεν δοθεί η ευκαιρία στον σκύλο να τα εκφράσει, υπάρχει κίνδυνος να του δημιουργήσετε σοβαρά προβλήματα απογοήτευσης . Είναι επομένως καλύτερο να προσπαθήσουμε να τα ρυθμίσουμε δίνοντας τους κατάλληλους τρόπους και πλαίσια για την εφαρμογή τους.
Ένας τελευταίος σοβαρός κίνδυνος είναι να αναπτυχθεί μανία , καθώς η υπερβολική ενθάρρυνση της πολύ ευχάριστης συμπεριφοράς μπορεί να προκαλέσει απώλεια ενδιαφέροντος για άλλα πράγματα. Για να επιστρέψουμε στο παράδειγμα του Border Collie και του Λαμπραντόρ, στην πρώτη περίπτωση μπορεί να συμβεί να αφήνει συνεχώς αντικείμενα μπροστά από τα πόδια του για να πεταχτούν, ενώ στη δεύτερη μαζεύει αντικείμενα από παντού ή τα κουβαλάει γύρω του και δεν θέλω να τους αφήσω.
Τα συναισθήματα
Μια άλλη θεμελιώδης πτυχή είναι αυτή που συνδέεται με τα συναισθήματα . Όχι μόνο είναι σημαντική η έκφραση μιας συμπεριφοράς και τα αποτελέσματά της και διασφαλίζουν ότι μπορεί να επαναληφθεί ή όχι σε άλλες περιπτώσεις, αλλά η συναισθηματική κατάσταση είναι επίσης κεντρική. Και έτσι, για παράδειγμα, αν ένας σκύλος φοβάται , ακόμη και οι πιο ευχάριστες δραστηριότητες μπορεί να μην είναι ελκυστικές. Εάν, ωστόσο, ο φίλος μας βρίσκεται σε μια στιγμή ιδιαίτερης χαράς, θα μπορούσε επίσης να απολαύσει πράγματα που διαφορετικά δεν θα τον ενδιέφεραν ιδιαίτερα. Τέλος, αν ασχολείται με κάτι που θεωρεί εξαιρετικά ανταποδοτικό, άλλες δραστηριότητες μπορεί να χάσουν την αξία τους ακόμα κι αν, σε διαφορετική στιγμή, θα μπορούσαν επίσης να τον ενδιαφέρουν.
Πώς να χρησιμοποιήσετε θετική ενίσχυση στην εκπαίδευση σκύλων
Δεδομένων αυτών των υποθέσεων, τι μπορούμε να διδάξουμε στους φίλους μας; Και πώς μπορούμε να το κάνουμε; Η απάντηση είναι ότι, ξυπνώντας θετικά συναισθήματα μέσω μιας ανταμοιβής, μπορούμε να διδάξουμε πολλά πράγματα. Φυσικά, θα είναι πιο εύκολο να τους διδάξετε αυτά που είναι σύμφωνα με τα κίνητρά τους .
Σε αυτές τις περιπτώσεις μπορούμε να πετύχουμε απίστευτα αποτελέσματα και παραδείγματα είναι σκύλοι που παίζουν αθλήματα όπως ευκινησία, δισκοσκύλος ή χορός σκύλων, αυτοί που παρέχουν βοήθεια σε τυφλούς ή άτομα με αναπηρίες, μέχρι τα σκυλιά που χρησιμοποιούνται από τις στρατιωτικές δυνάμεις . ο στρατός ή στην πολιτική προστασία. Και δεν είναι τυχαίο ότι σκύλοι που ανήκουν σε συγκεκριμένες ράτσες επιλέγονται σχεδόν πάντα για αυτές τις δραστηριότητες.
Μέσω θετικής ενίσχυσης , χρήσης φαγητού, παιχνιδιού ή, μερικές φορές, ακόμη και απλής κοινωνικής ικανοποίησης ως ανταμοιβή (δηλαδή επαινώντας τον όταν εκτελεί μια συγκεκριμένη συμπεριφορά) μπορούμε να συνδέσουμε πολλές δραστηριότητες με θετικά συναισθήματα και έτσι να επιτύχουμε ότι επαναλαμβάνονται ακόμη και μετά από αίτημά μας .
Ξεκινώντας από τη θετική ενίσχυση, έχουν αναπτυχθεί πραγματικές τεχνικές εργασίας που χρησιμοποιούνται όχι μόνο στον κόσμο των σκύλων: για παράδειγμα, η μέθοδος ABA τις χρησιμοποιεί και στον ανθρώπινο τομέα για τη διδασκαλία της αυτονομίας σε άτομα με αυτιστικό φάσμα ή άλλες αναπηρίες. Ένα παράδειγμα στην εκπαίδευση σκύλων είναι η εκπαίδευση με κλικ . Τι είναι όμως;
Η διαμόρφωση συνίσταται στην επιβράβευση όχι μόνο των επιθυμητών συμπεριφορών, αλλά και εκείνων που τις πλησιάζουν, προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος σταδιακά και να αφήσουμε τον σκύλο να έχει την ελευθερία να συλλογιστεί και να κάνει προτάσεις. Η αλυσίδα , από την άλλη πλευρά, συνίσταται στη διαίρεση μιας σύνθετης συμπεριφοράς σε όλες τις φάσεις της. Ο σκύλος θα διδαχθεί κάθε συγκεκριμένη φάση ξεχωριστά και στη συνέχεια θα ζητηθεί να τις πραγματοποιήσει με τη σειρά. Με αυτόν τον τρόπο είναι δυνατό να διδάξουμε εξαιρετικά περίπλοκες συμπεριφορές όπως να μας βοηθήσουν να στήσουμε ένα κρεβάτι ή μια παράσταση χορού σκύλου.
Θετική ενίσχυση για την επίλυση προβλημάτων συμπεριφοράς
Είναι δυνατόν να λυθούν προβλήματα συμπεριφοράς μέσω θετικής ενίσχυσης; Σύμφωνα με ορισμένες θεωρίες, το ερέθισμα που προκαλεί προβληματική συμπεριφορά μπορεί να συσχετιστεί με ένα νέο ερέθισμα που παράγει ένα ευχάριστο. Για παράδειγμα, εάν έχουμε έναν σκύλο που στη θέα των συνομηλίκων του προσπαθεί να τους επιτεθεί, θα μπορούσαμε να συνδέσουμε τη θέα άλλων σκύλων με την προσφορά ανταμοιβής τροφής από τον άνθρωπο σύντροφό του. Με αυτόν τον τρόπο, σύμφωνα με τη θεωρία που ορίζεται ως αντιρρύθμιση , ο σκύλος θα μάθει να μην ρίχνεται προς τα άλλα σκυλιά, αλλά να στρέφεται στον άνθρωπο του για να λάβει την ανταμοιβή.
Αυτός ο τύπος τεχνικής, αν και θα μπορούσε να είναι ένας από τους τρόπους εξέτασης, ωστόσο έχει σημαντικούς περιορισμούς. Στην πραγματικότητα, η εργασία μόνο σε ερεθίσματα δεν βοηθά στη βαθιά κατανόηση των πραγματικών αιτιών των συμπεριφορών. Αυτά, αν και μπορεί να εκδηλωθούν σε συνδυασμό με ορισμένα ερεθίσματα, συνδέονται γενικά με πολύ βαθύτερους λόγους όπως ο χαρακτήρας του σκύλου, οι προηγούμενες εμπειρίες, οι κοινωνικές του σχέσεις, το γενικό πλαίσιο της ζωής, η συναισθηματική ή κινητήρια δομή του.
Η εργασία μόνο σε ερεθίσματα όχι μόνο δεν μπορεί να λύσει προβλήματα ή ίσως απλώς να τα μετακινήσει, αλλά θα μπορούσε επίσης να δημιουργήσει επικίνδυνες εξαρτήσεις . Στην πραγματικότητα, το αποτέλεσμα θα μπορούσε να συνδεθεί μόνο με τεχνητές διαδικασίες που αφορούν όχι τόσο τον σκύλο, αλλά την ικανότητά μας να ελέγχουμε και να διαχειριζόμαστε τα ερεθίσματα. Επομένως, αντί να δουλεύουμε για την ελαστικότητα και την πλαστικότητα της σχέσης, ο μεγάλος κίνδυνος είναι να κλειστούμε σε μοτίβα και σταθερότητες, που περιορίζουν τη συμπεριφορά και την καθιστούν εξαρτημένη από τον έλεγχο εξωτερικών παραγόντων.
Αρνητική ενίσχυση
Τέλος, δεν πρέπει να συγχέεται με τη θετική ενίσχυση, υπάρχει το αντίθετό της, δηλαδή η αρνητική ενίσχυση . Αν και στη βάση και των δύο υπάρχει στην πραγματικότητα αυτό που μπορεί να θεωρηθεί «ανταμοιβή», στην πρώτη περίπτωση συνίσταται στο να προσφέρεις στον σκύλο κάτι ευχάριστο, ενώ στη δεύτερη η ανταμοιβή είναι να αφαιρέσεις κάτι αρνητικό ή δυσάρεστο . Επομένως, το να εργάζεστε με αρνητική ενίσχυση σημαίνει πρώτα απ ‘όλα να βάλετε το σκυλί σε μια αγχωτική ή άβολη κατάσταση και μετά να τον επαναφέρετε άνετα όταν εφαρμόσει την επιθυμητή συμπεριφορά.
Η κατάσταση της ενόχλησης μπορεί να έχει διαφορετικά επίπεδα σοβαρότητας, αλλά, αν φτάσει σε ακραία επίπεδα, μπορεί να είναι χειρότερη από μια τιμωρία. Για να κατανοήσουμε αυτήν την πτυχή, μπορούμε να εξετάσουμε τη χρήση του λεγόμενου κολάρου τσοκ σε ορισμένες προπονητικές πρακτικές . Αυτό το εργαλείο, στη συλλογική φαντασία, συνήθως συνδέεται με μια τιμωρία: ο σκύλος τραβάει, πνίγεται μέσα από το κολάρο και έτσι σταματά να τραβάει. Στην πραγματικότητα, η χρήση αυτού του εργαλείου (με τον ορισμό του “θέτοντας τον σκύλο υπό διαχείριση”) είναι συχνά πολύ διαφορετική. Στην πράξη, μέσω μιας σειράς αιχμηρών και επαναλαμβανόμενων χτυπημάτων ο σκύλος τίθεται σε μια άβολη κατάσταση από την οποία μπορεί να ξεφύγει μόνο εάν σταματήσει τελείως να παίρνει οποιαδήποτε πρωτοβουλία: είτε αυτό του τραβήγματος, αλλά και της απλής κίνησης χωρίς συγκατάθεση είτε του ρουθουνίσματος. το έδαφος, και μερικές φορές ακόμη και απλώς κοιτάζοντας προς διαφορετική κατεύθυνση από τον χειριστή σας. Ο στόχος αυτού του τύπου πρακτικής (συχνά δηλώνεται ρητά) είναι η πλήρης υποταγή του σκύλου στη θέληση του χειριστή του, ο οποίος πρέπει να μπορεί να του κάνει οτιδήποτε χωρίς καμία αντίδραση. Αυτό το αποτέλεσμα επιτυγχάνεται με την ουσιαστική αρνητική ενίσχυση, κάνοντας τον σκύλο να καταλάβει ότι μόνο η μη ανάληψη οποιουδήποτε είδους πρωτοβουλίας μπορεί να τον σώσει από μια κατάσταση δυσφορίας.
Πέρα από τους προφανείς ηθικούς λόγους για τους οποίους η χρήση και η ένταση της αρνητικής ενίσχυσης θα πρέπει πάντα να αξιολογείται προσεκτικά σε κάθε περίσταση και, όταν είναι δυνατόν, να αποφεύγεται πάντα απολύτως, πρέπει να τονιστεί ότι, επιπλέον, αυτό το εργαλείο, εάν εφαρμόζεται από μη ειδικούς και αγνοούν , θα μπορούσε να υπονομεύσει αμετάκλητα τη σχέση εμπιστοσύνης με τον φίλο μας και επίσης να είναι εξαιρετικά επικίνδυνο.
Επομένως, πριν καταφύγουμε σε αυτήν τη μέθοδο εργασίας, η οποία πάντα και σε κάθε περίπτωση συνεπάγεται μια κατάσταση δυσφορίας, θα πρέπει πάντα να αναρωτιόμαστε σε βάθος (ίσως και με τη συμβουλή ενός ειδικού) εάν υπάρχουν άλλα μονοπάτια να ακολουθήσουμε που παραμένουν στις συντεταγμένες ευεξίας και ευχαρίστησης..
